Pytania i odpowiedzi na Odznakę Srebrną



Przygotowanie do egzaminu może być prowadzone we wszystkich klubach i sekcjach jeździeckich, natomiast egzamin na Odznakę Srebrną może być przeprowadzony tylko w certyfikowanym ośrodku jeździeckim. Do egzaminu mogą przystąpić posiadacze Odznaki Brązowej po upływie co najmniej 6-ciu miesięcy od daty jej uzyskania (daty egzaminu). Egzamin końcowy jest przeprowadzany przez 2 członków Wojewódzkiej Komisji Egzaminacyjnej. Składa się z trzech części.


a. część ujeżdżeniowa:
Wykonanie czworoboku klasy P (program P-4 zmodyfikowany) z notą 5 (niedopuszczalne jest używanie jakichkolwiek wodzy pomocniczych)

b. część skokowa
Pokonanie 6 przeszkód o wysokości 90 cm (w tym jedna kombinacja podwójna), ustawionych wg określonego schematu (wysokość przeszkód dla pony - 75 cm). Drugie nieposłuszeństwo i pierwszy upadek eliminują.

c. część teoretyczna – tematy:
- rozszerzone wiadomości z pielęgnacji, żywienia i zdrowia koni
- rozszerzone wiadomości z teorii jazdy konnej
- chody koni
- opis stosowanych pomocy podczas wykonywania poszczególnych figur na ujeżdżalni
- podstawy teorii skoków przez przeszkody
- zasady jazdy w terenie
- pierwsza pomoc

Pytania na egzaminie teoretycznym mogą być zadawane tylko z opublikowanego wcześniej zestawu pytań i odpowiedzi, dostosowanego do poziomu odznaki.

Oceną za każdą część egzaminu jest "zaliczony" lub "niezaliczony". Zalicza wykonanie programu z notą 5 i minimum połowa prawidłowych odpowiedzi na zadane pytania. Niezaliczona część ujeżdżeniowa egzaminu powoduje nie dopuszczenie do zdawania części w skokach. Niezaliczony egzamin może być zdawany powtórnie po upływie co najmniej trzech miesięcy na terenie WZJ. Niezaliczona część egzaminu może być powtórnie zdawana również nie wcześniej niż po upływie trzech miesięcy, ale nie później niż po upływie jednego roku.

Od dnia 01.01.2007 posiadanie Odznaki Srebrnej jest warunkiem koniecznym (po spełnieniu wymogów określonej dyscypliny jeździeckiej) do otrzymania licencji zawodnika, uprawniającej do startu w zawodach:
- regionalnych powyżej klasy L - w dyscyplinach olimpijskich
- ogólnopolskich - w dyscyplinach nie olimpijskich


Część ujeżdżeniowa:

Norma czasu - 5 min. 45 sek. Czworobok - 20 x 60 m. Kiełzno - wędzidłowe

A Wjazd kłusem roboczym
X Zatrzymanie, ukłon, ruszyć kłusem roboczym
C W prawo
MXK Wydłużenie kroku w kłusie
K Kłusem roboczym
P Wolta w lewo o srednicy 10 m
B W lewo
E W prawo
S Wolta w prawo o srednicy 10 m
C Zatrzymanie, nieruchomosc 5 sekund, ruszyć stępem pośrednim
MV Stęp swobodny
V Stępem pośrednim
K Kłusem roboczym
A Galopem roboczym z lewej nogi
FM Wydłużenie galopu
M Galopem roboczym
C Koło w lewo o srednicy 15 m
HXK Serpentyna o jednym łuku w kontrgalopie
FXH Zmiana kierunku
X Przejscie do kłusa
Między H i C Zagalopowanie z prawej nogi
MF Wydłużenie galopu
F Galopem roboczym
A Koło w prawo o srednicy 15 m
KXH Serpentyna o jednym łuku w kontrgalopie
MXK Zmiana kierunku
Przed K Przejscie do kłusa
KAF Kłus roboczy
FXH Wydłużenie kroku w kłusie
H Kłusem roboczym
B Koło w prawo o średnicy 20 m kłusem anglezowanym, stopniowe wydłużenie i obniżenie szyi (tzw. żucie z ręki)
Przed B Stopniowe nabranie wodzy
B Kłusem roboczym na wprost
A Na linię środkową
X Zatrzymanie, ukłon

Opuścić czworobok stępem na długiej wodzy w A

Wrażenie ogólne:
1. Poprawnosc i skutecznosc u%ycia pomocy
2. Postawa i dosiad jezdzca


Część skokowa:




Pytania i odpowiedzi na odznakę srebrną


I. Koń - natura i zachowanie

1. Jaka jest podstawowa zasada w prawidłowej relacji koń - człowiek w każdej dyscyplinie jeździeckiej ?

Koń jest partnerem człowieka i winien być traktowany zgodnie z zasadami etyki i kultury.

2. Jakich błędów należy przede wszystkim unikać w poprawnym ustawieniu relacji koń - człowiek w procesie szkolenia i wychowania młodego konia ?

Należy unikać przypisywania koniowi ludzkich cech postrzegania i pojmowania świata, jak również instrumentalnego i brutalnego traktowania zwierzęcia. Jedynie próba zrozumienia jego psychiki i sposobu postrzegania może doprowadzić do prawdziwie partnerskiej współpracy ze zwierzęciem.

3. W jaki sposób można zaspokoić potrzebę ruchu konia ?

Potrzeba ruchu należy do podstawowych potrzeb psychofizycznych konia i musi być codziennie zaspakajana. Można to czynić poprzez użytkowanie konia pod siodłem lub w zaprzęgu, a także poprzez zapewnienie naturalnego ruchu na wybiegu lub pastwisku. W ostateczności można korzystać z maszyny do stępowania (karuzela), która jednak nie zastępuje naturalnego ruchu z uwagi na nudę.

4. Jaka część doby spędza w ruchu koń przebywający na wolności ?

W naturalnych warunkach koń porusza się przez większość doby, odpowiada to ok. 16 godzinom stępa.

5. Jaka cecha budowy przewodu pokarmowego konia determinuje jego sposób odżywiania się - często i małymi porcjami ?

Taki sposób odżywiana się wynika z niewielkiej pojemności żołądka (przeciętnie ok. 12 - 15 l) i stosunkowo szybkiej, jak na roślinożercy, przemiany materii.

6. Dlaczego stadny sposób bytowania dzikich przodków koni ma wpływ na sposób ich szkolenia ?

W stadzie koni istnieje ściśle ustalona hierarchia, w której osobniki podporządkowane wykonują wole osobników dominujących. W procesie szkolenia, przy prawidłowo ułożonej relacji koń - człowiek, zwierzę akceptuje człowieka jako dominującego członka swojego stada, w związku z czym wykonywanie jego woli jest dla niego naturalnym odruchem. Istotna jest jednak umiejętność zrozumiałego dla konia przekazywania przez przewodnika swojej woli i poleceń.

7. Dlaczego koń potrzebuje kontaktu z innymi końmi ?

Koń jest zwierzęciem stadnym i potrzeba kontaktu z innymi osobnikami jego gatunku jest bardzo silna cecha jego psychiki. Dlatego, w miarę możności, należy umożliwiać koniom wzajemne kontakty w stajniach (ażurowe przegrody, otwarte górne drzwi boksów itd.) oraz na wybiegach.

8. Jakie mogą być skutki długotrwałej samotności konia ?

Konie, które długi czas przebywają samotnie, nudzą się i ma to negatywny wpływ na ich psychikę. Rezultatem nudy mogą być różne nałogi stajenne (tkanie, łykawość, wędrowanie po boksie, gryzienie derki, drewna itd.) oraz niebezpieczne dla innych koni i ludzi narowy, generalnie przejawiające się różnymi formami agresji.

9. Czy koń ma podobne do człowieka odczuwanie ciepła i zimna ?

Ze względu na zupełnie inny, niż u człowieka, stosunek pola powierzchni ciała do masy, koń ma diametralnie inne potrzeby i odczucia termiczne. Konie nie odczuwają zimna w taki sposób, jak ludzie i bardzo dobrze czują się nawet przy ujemnych temperaturach. Skutkuje to częstym błędem wielu posiadaczy koni, jakim jest przegrzewanie ich zima poprzez nakładanie zbyt ciepłych derek i utrzymywanie pomieszczeń bez dostatecznej wentylacji. Konie natomiast są bardziej wrażliwe na upały, dlatego powinny mieć możliwość chowania się w cieniu oraz mieć stały dostęp do wody, by zapobiec przegrzaniu i odwodnieniu organizmu.

10. Dlaczego w żywieniu koni jakość paszy ma istotne znaczenie ?

Konie musza otrzymywać pasze najlepszej jakości ze względu na duża wrażliwość przewodu pokarmowego na wszelkie procesy gnilne i fermentacyjne, mogące mieć związek z podawaniem nieodpowiedniej jakości paszy, a także z uwagi na zapewnienie zwierzętom należytej ilości mikro - i makroelementów mineralnych oraz witamin. Znajdują się one tylko w paszach dobrej jakości oraz odpowiednich dodatkach uzupełniających.

11. Opisz, jakie podstawowe warunki powinna spełniać dobra stajnia dla koni ?

Dobra stajnia powinna być dobrze wentylowana (przewietrzana), jednak bez przeciągów. Powinna zapewniać naturalne wahania temperatury, związane z porami roku. Jednak musi być dobrze izolowana cieplnie, by chronić zwierzęta przed temperaturami ekstremalnymi. Z uwagi na potrzebę zapewnienia stałego dostępu koni do wody pitnej temperatura nie powinna spadać poniżej 0° C. Stajnia powinna być dobrze oświetlona naturalnym światłem, a boksy dla koni winny zapewniać im dostateczna przestrzeń. Minimalna powierzchnia boksu powinna być równa podwójnej wysokości konia w kłębie podniesionej do kwadratu.

12. Co to jest "mowa ciała" konia ?

Obserwować należy oczy, uszy, nozdrza, wargi , ogon, kończyny, głos, stopień pocenia się i ruch. Umiejętna obserwacja, poparta doświadczeniem, pozwala rozpoznać nastrój konia, stan jego zdrowia i samopoczucie oraz wzajemne relacje pomiędzy końmi w stadzie. Te same zachowania maja zastosowanie w interpretacji zachowań konia względem człowieka.

13. W jaki sposób konie w stadzie przekazują informacje o swoich emocjach i potrzebach ?

Do komunikacji pomiędzy członkami stada koniom służy przede wszystkim "mowa ciała", a wiec zespół zachowań i mimika, służące do wzajemnego przekazywania informacji.

14. W jaki sposób porozumiewają się konie ?

Głos jest jednym z mniej istotnych sposobów wzajemnego kontaktu. Do wzajemnego porozumienia służy przede wszystkim zespół zachowań i mimika, zwanej "mowa ciała", którymi koń potrafi wyrazić swoja dominacje, podporządkowanie, agresje, apatie, a także przekazać szereg innych informacji pozostałym osobnikom w stadzie. Umiejętność odczytywania najważniejszych "komunikatów" z mimiki i zachowania konia jest bardzo ważne dla prawidłowego szkolenia i wychowania zwierzęcia, jak również bezpieczeństwa człowieka.

15. Co "kłapanie" pyskiem źrebaka ?

Charakterystyczne "kłapanie" pyskiem jest oznaka podporządkowania i uległości wobec starszych i silniejszych członków stada - źrebak "mówi" w ten sposób: "jestem mały i słaby, nie rób mi krzywdy"

16. Skąd bierze się istotna różnica w sposobie widzenia konia i człowieka ?

Różnica ta wynika przede wszystkim z osadzenia oczu w części twarzowej czaszki. U człowieka oczy osadzone są frontalnie, a pola widzenia obu gałek ocznych pokrywają się. Natomiast u konia oczy osadzone są po bokach głowy, w związku z czym kat widzenia jest bardzo szeroki, ale pole widzenia obuocznego stosunkowo wąskie, gdyż pola widzenia każdej z gałek ocznych pokrywają się tylko w niewielkim zakresie. Ponadto budowa samej gałki ocznej jest nieco inna, niż ludzkiej, co sprawia, że konie widza inaczej niż ludzie.

17. Opisz pole widzenia obuocznego u konia ?

Jest to stosunkowo wąski obszar na wprost głowy konia, gdzie pola widzenia obu gałek ocznych pokrywają się, dając ostry i przestrzenny obraz. Przestrzenne, obuoczne widzenie jest między innymi bardzo pomocne w ocenie odległości od przeszkody.

18. Co oznacza stwierdzenie, że koń widzi inaczej i więcej, ni człowiek ?

Koń znacznie lepiej widzi w ekstremalnych warunkach oświetleniowych - bardzo silnym świetle słonecznym oraz w mroku. Koń jednak wolniej adaptuje się do zmiany warunków świetlnych. W ciemnościach koń widzi co najmniej dwukrotnie lepiej, niż człowiek. Koń dostrzega wyraźnie poruszające się przedmioty, przedmioty nieruchome są dla niego trudniej zauważalne. Prawdopodobnie koń dostrzega węższa paletę barw, niż człowiek, najgorzej postrzegając kolory czerwony i niebieski.

19. Gdzie znajduje się martwe pole widzenia konia ?

Martwe pole widzenia, czyli obszar, wokół zwierzęcia, w którym koń nic nie widzi, znajduje się bezpośrednio przed nim, poniżej nosa, oraz w wąskim obszarze bezpośrednio za nim - kat pola martwego widzenia wynosi ok. 30°

20. Czy zbliżając się do konia, który skubie trawę, jesteśmy przez niego widziani ?

Tak, koń ze schylona głowa ma pełny, panoramiczny obraz przed sobą i jednooczne, mniej ostre pole widzenia po bokach i do tyłu. Tak wiec, pomimo schylenia głowy, koń dostrzega każdy ruch w promieniu ok. 330° wokół siebie.

21. Dlaczego należy unikać wchodzenia w martwe pole widzenia konia ?

Koń jako zwierzę z natury płochliwe, reaguje przestrachem na wszelkie nieoczekiwane bodźce zewnętrzne. Reakcja na przestrach jest ucieczka, lub instynktowna, odruchowa obrona, w razie niemożności ucieczki. Stwarza to bezpośrednie zagrożenie dla bezpieczeństwa znajdującego się blisko konia człowieka.

II. Obchodzenie się z koniem

22. Dlaczego należy przestrzegać ustalonych zasad obchodzenia się z koniem ?

Przestrzeganie tych zasad, ukształtowanych przez stulecia, zmniejsza niebezpieczeństwo i ryzyko wypadków podczas pracy z końmi oraz budowanie harmonii i zaufania pomiędzy człowiekiem a koniem.

23. Wobec jakich koni należy zachować szczególne środki ostrożności ?

Szczególna ostrożność należy zachować podczas pracy i kontaktu z klaczami ze źrebiętami, w porze karmienia, zbliżając się do konia w niecodziennym stroju, w pracy z ogierami i z "trudnymi" końmi oraz zawsze wobec obcych koni.

24. Co oznacza pojecie "dystans krytyczny" ?

Jest to indywidualny dla każdego zwierzęcia obszar bezpośredniej bliskości, o promieniu ok. 3 m. W obszarze tym konie tolerują jedynie zaprzyjaźnione zwierzęta, lub własne potomstwo (tylko klacze). Przekroczenie tego dystansu najczęściej powoduje u konia reakcje ucieczki bądź obrony.

25. Co to jest dystans ucieczki ?

Dystans ucieczki oznacza obszar leżący w takiej odległości od konia, w której toleruje on obecność zagrożenia.

26. Jakie są różnice pomiędzy ogierami a klaczami w najczęstszych sposobach ataku i obrony ?

Klacze najczęściej kopia - bijąc zadnimi kończynami. Ogiery na ogół bija przednimi kończynami, często w połączeniu ze wspinaniem się, a także atakują zębami.

27. Dlaczego wejście do boksu lub stanowiska jest potencjalnym źródłem zagrożenia ?

Człowiek wchodzący do boksu lub stanowiska konia wkracza w jego dystans krytyczny - strefie bezpieczeństwa zwierzęcia. Dlatego, nawet wchodząc do znanego sobie konia, należy zachować ostrożność i nie postępować rutynowo.

28. Dlaczego wyprowadzanie konia ze stanowiska i prowadzenie go w ręku może stanowić zagrożenie ?

Wynika to z faktu, że wyprowadzając ze stanowiska i prowadzać konia w ręku często wchodzimy w jego martwe pole widzenia, co może stanowić przyczynę przestraszenia się konia lub np. nieumyślnego nastąpienia przez konia na nasza stopę. Stad konieczność zachowania szczególnej ostrożności.

29. Wymień najbezpieczniejsze miejsca obok konia ?

Najbezpieczniej jest w pobliżu łopatki konia oraz tuż przy biodrze konia, możliwie blisko zwierzęcia. Znajdujemy się tam poza zasięgiem jego kończyn.

30. Co to są obszary dominacji ?

Obszarami dominacji nazywamy strefy leżące przed koniem, po jego bokach i za nim. Miejsce zajęte w tym obszarze ułatwia osiągniecie określonej pozycji w hierarchii stada i buduje zaufanie podporządkowanego konia..

31. Gdzie znajduje się u konia obszar największej dominacji ?

Obszar największej dominacji znajduje się przed zwierzęciem, na wprost jego głowy. Zajmują tam miejsce osobniki dominujące, np. klacz wobec swojego źrebaka. W związku z tym tam też powinien iść człowiek prowadząc konia w ręku - tak, by koń miał nos na wysokości ręki prowadzącego.

32. Czy obszar za koniem jest zarezerwowany dla osobników dominujących, czy podporządkowanych w hierarchii stada ?

Obszar ten mogą zajmować zarówno osobniki dominujące, jak i podporządkowane, niemniej pozycja ta wcześniej musi być ugruntowana. Dlatego człowiek, który znajduje się za koniem będzie uznany przez konia za przewodnika, pod warunkiem, że wypracował on swoja pozycje w obszarze największej dominacji.

33. Czy można prowadzić naraz w ręku więcej, ni jednego konia ?

Ze względów bezpieczeństwa należy absolutnie unikać prowadzenia naraz więcej, niż jednego konia, gdyż człowiek nie jest w stanie zachować wówczas nad nimi żadnej kontroli.

34. Co to jest kolec ?

Kolec jest to specjalne ogłowie z metalowym elementem stanowiącym rodzaj kiełzna z pierścieniem do przypięcia linki. Służy on do prowadzenia koni szczególnie pobudliwych, np. ogierów.

35. Do czego służy ogłowie wystawowe ?

Ogłowie wystawowe służy do prowadzenia i prezentacji koni. Składa się z paska na nos i łańcuszka przebiegającego pod żuchwa, z przymocowanym uwiązem. Naprężenie uwiązu powoduje zaciśnięcie łańcuszka i paska wokół nosa i tym samym poskromienie niespokojnego konia.

36. Czy wyprowadzanie koni na wybieg wymaga jakichś szczególnych przygotowań lub wiedzy i umiejętności ?

Tak, wyprowadzanie koni na wybieg lub pastwisko jest czynnością obciążona dużym ryzykiem Ryzyko to można zmniejszyć: wykręcając hacele, nakładając koniowi ochraniacze na nogi. Osoba wyprowadzająca musi znać typowe reakcje koni, między innymi zniecierpliwienie przy otwieraniu bramy pastwiska oraz częste wierzganie w chwili puszczenia konia przez prowadzącego. Nigdy nie należy prowadzić więcej, niż jednego konia. Konia puszczamy swobodnie dopiero po wprowadzeniu na wybieg lub pastwisko i odwróceniu go głowa w kierunku wyjścia - by nie znaleźć się w zasięgu jego tylnych kopyt. Należy również stosować, w miarę potrzeby, dodatkowe poskromienie prowadzonego konia poprzez przeciągniecie linki przymocowanej do kantara przez nos konia - umożliwia to lepsze panowanie i kontrole nad zwierzęciem.

37. Co to jest węzeł bezpieczeństwa ?

Węzeł bezpieczeństwa jest to sposób wiązania uwiązu, który umożliwia szybkie odwiązanie silnie naprężonej linki jednym pociągnięciem wolnego końca.

38. Zademonstruj wiązanie węzła bezpieczeństwa



39. Z jakiego powodu pionowe elementy (np. słupy, drzewa) nie powinny być wykorzystywane do wiązania koni ?

Konie często obchodzą drzewo w koło, niebezpiecznie skracając uwiąz, co może skutkować przestraszeniem się i tzw. "odsadzeniem się" konia powodującym nieraz uraz potylicy i karku. Częste także jest zsuniecie się uwiązu co może spowodować zaplatanie się konia.

40. Jak prawidłowo uwiązać konia na postoju np. na skraju lasu ?

Koń powinien być uwiązany na kantarze - nigdy na ogłowiu służącym do jazdy. Pomiędzy dwoma drzewami należy przeciągnąć naprężony kawałek liny, a dopiero do takiej poziomo zamocowanej liny wiążemy uwiąz. Należy zachować przy tym możliwie duże i bezpieczne odstępy pomiędzy końmi, jeżeli wiążemy ich kilka.

41. Kiedy należy rozpoczynać naukę podnoszenia kończyn pracując z młodym koniem ?

Naukę te należy rozpoczynać możliwie jak najwcześniej, przyzwyczajając do podnoszenia kończyn już kilkudniowego źrebaka. Owocuje to później utrwalona umiejętnością i bezproblemowa obsługa konia.

42. Jakie błędy podczas podnoszenia kończyn mogą być niebezpieczne dla człowieka ?

Najpoważniejszym błędem jest gwałtowne i nieoczekiwane dla konia zachowanie się - np. złapanie konia za pęcinę bez wcześniejszego uprzedzenia konia głosem i dotykiem, poprzez przesuniecie ręką od łopatki lub biodra wzdłuż kończyny w dół do pęciny. Niebezpiecznym błędem jest również nieprawidłowe ustawienie osoby podnoszącej kończynę względem konia. Zawsze należy stać z boku, na wysokości biodra lub łopatki, blisko konia - poza zasięgiem jego kopyt. Pomiędzy koniem, a ściana musi być wystarczająco dużo wolnego miejsca, zapewniającego swobodę ruchów.

43. Jakie są podstawowe cele czyszczenia konia ?

Podstawowym celem jest usuniecie brudu ze skóry konia, ale także ogólny masaż, pobudzający ukrwienie oraz drobiazgowa kontrola całej powierzchni ciała konia, pozwalająca zlokalizować skaleczenia, pasożyty, otarcia itp. Ponadto czyszczenie i pielęgnacja stanowi istotny element budowania psychicznej więzi pomiędzy człowiekiem a koniem.

44. W jaki sposób rozczesujemy włosy ogona ?

Ogon konia najlepiej rozplątywać i rozczesywać palcami, gdyż unikamy w ten sposób wyrywania długich włosów, które długo odrastają.

45. Czym usuwamy zaklejki i brud z sierści konia ?

Do usuwania zaklejek najlepiej stosować gumowe zgrzebło. Nie wolno stosować do tego celu metalowego zgrzebła!

46. Jak często należy myc kopyta konia ?

Kopyta konia należy myc codziennie, po każdej jeździe. Po wymyciu natłuścić kopyta smarem do kopyt.

47. Dlaczego w zestawie sprzetu do czyszczenia konia powinny być dwie gabki ?

Należy używać wilgotnej gabki do mycia i przetarcia miekkich, nieowłosionych partii ciała. Ze względów higienicznych innej gabki należy używać do pielegnacji pyska i głowy, innej do czyszczenia okolic odbytu i narzadów płciowych.

48. Jaki jest najpewniejszy sposób uwiązania konia do czynności pielegnacyjnych ?

Konia należy w miarę możliwości uwiązywać na dwóch uwiązach, by mieć zapewniony swobodny dostęp do każdej ze stron.

49. Jakie są podstawowe wskazania do bandaowania kończyn konia ?

Bandaże moga chronic przed urazami, tak podczas transportu, jak i podczas jazd. są też czasem wykorzystywane do zapobiegania kontuzjom w stajni, szczególnie w takiej, w których koń przebywa czasowo (np. na zawodach), kiedy ryzyko jest dużo większe. W praktyce weterynaryjnej bandaże stosuje się w ochronie skaleczen, w skreceniach, nadwyreżeniach, obrzekach, a także do przytrzymywania srodków medycznych.

50. Jakie są podstawowe rodzaje banday ?

Najczęściej stosowane są bandaże flanelowe, bandaże z rzepami (elastyczne) oraz ocieplające owijki.

51. Dlaczego wane jest własciwe przygotowanie i nakładanie banday ?

Prawidłowe nakładanie bandaży decyduje o sensie ich stosowania - zle założone są szkodliwe dla zdrowia i moga być przyczyna kontuzji i schorzen. Nowe bandaże oraz podkładki przed pierwszym użyciem powinny być wyprane i wysuszone, by zapobiec ich kurczeniu się pod wpływem wilgoci. Przed założeniem powinny bys równo i gładko zrolowane, by nie tworzyły się fałdy i nadmierne naprężenia materiału. Bandaże oraz podkładki musza być czyste, bez piasku, słomy itp, by nie spowodować otarc i skaleczen. Zbyt mocne zaciśnięcie bandaża powoduje utrudnienie przepływu krwi i ucisk na struktury kończyny, zbyt luzne - stwarzaja ryzyko przedostania się zanieczyszczen i powstania otarc.

52. Jakie są podstawowe zastosowania banday ?

Bandaże stosuje się :
a. do ochrony kończyn w transporcie (podkładki osłaniaja koronki i kopyta oraz pietki),
b. do utrzymywania ciepłoty i lepszego krażenia po cieżkiej pracy - w stajni. Bandażowanie stajenne zapobiega obrzekom i utrzymuje ciepłote sciegien i stawów po wysiłku. W tym przypadku osłoniety jest staw pecinowy i część peciny.
c. bandażowanie treningowe- dla ochrony przed urazami mogacymi powstąć w czasie wykonywania cwiczen - skoków, jazdy w terenie lub pracy ujeżdżeniowej. Staw pecinowy w tym przypadku pozostaje odkryty.
d. Bandażowanie ogona - do transportu, w hodowli przy przygotowaniu klaczy do krycia lub zrebienia, w czasie jazdy - niekiedy w próbie terenowej WKKW.

53. wskażna planszy poszczególne elementy budowy anatomicznej kopyta widzianego od spodu.



54. wskażna planszy poszczególne elementy budowy kopyta widzianego z boku.



55. Czy kopyta konia rosna ?

Tak, kopyta konie, jak wszystkie inne rogowe wytwory skóry, rosna przez całe życie zwierzęcia. Przyjmuje się, że kopyto konia narasta przeciętnie na długość ok. 1 cm w okresie 6 tygodni. Tempo wzrostu zależne jest między innymi od własciwości danego osobnika, jego rasy, a także żywienia.

56. Dlaczego nie należy czyscic podeszwy kopyta ostrymi przedmiotami ?

Posługiwanie się ostrymi narzedziami może spowodować nieumyslne skaleczenie żywych tkanek, szczególnie w obrebie strzałki i pietek.

57. Na czym polega mechanika kopyta konia ?

Mechanika kopyta polega na amortyzacji wstrzasów powstałych podczas stawiania kończyny na ziemi. Role amortyzatora pełni strzałka oraz elastyczna struktura puszki kopytowej, która pod wpływem nacisku na podłoże rozszerza się w obrebie katów wsporowych i scian przedkatnych, przejmująć w ten sposób część sił działajacych na kopyto podczas opierania go o podłoże. Mechanika kopyta ma podstawowe znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania całej kończyny i aparatu ruchu konia.

58. Dlaczego podkuwanie i rozczyszczanie kopyt koni powinien wykonywać wykwalifikowany podkuwacz ?

Prawidłowe podkuwanie koni i korekcja kopyt jest trudnym i odpowiedzialnym zadaniem, wymagającym dokładnej znajomości anatomii i mechaniki kopyt oraz kończyn konia oraz dużych umiejętności. Błedy przy podkuwaniu koni z reguły koncza się kulawiznami oraz - przy częstym ich powtarzaniu - nieodwracalnymi schorzeniami kończyn.

59. Jak często należy przekuwać konie ?

Konie należy przekuwać co 4 - 8 tygodni, w zależności od tempa wzrostu rogu kopytowego. Przeciętnie przyjmuje się okres 6 tygodni.

60. Jakie znaczenie ma okresowa korekcja kopyt koni ?

Okresowa korekcja (rozczyszczanie) kopyt ma na celu usuniecie nadmiaru narosnietego rogu kopytowego i nadaniu kopytu oraz całej kończynie prawidłowej postawy. Regularna korekcja zapobiega powstawaniu wad kończyn, a w przypadku wad wrodzonych u zrebiat i młodych koni możliwe jest korygowanie i leczenie tych wad przez doświadczonego podkuwacza.

61. W jaki sposób wykonuje się korekcje kopyt ?

Podkuwacz usuwa nożem kopytowym martwy, pokruszony róg podeszwy (nie naruszając zdrowego rogu podeszwy kopyta !) a także usuwa postrzepione fragmenty martwego rogu strzałki. Następnie odcina tasakiem i pobijakiem, względnie specjalnymi kleszczami narosnieta krawedz rogu podstawowego. Po wykonaniu tych czynności opiłowuje krawedz kopyta i brzeg podstawowy tarnikiem, aby zapobiec odłupywaniu się ostrych brzegów puszki kopytowej. Nie wolno w żadnym wypadku wycinąć scian wsporowych kopyta, które musza być na tej samej płaszczyznie, co brzeg podstawowy, oraz niedopuszczalne jest głebokie wycinanie strzałki, gdyż prowadzi to do zweżenia kopyta i wad postawy.

62. Jakie są najwaniejsze zasady prawidłowego podkuwania konia ?

Podkuwacz musi starannie obejrzec kończyny konia i na podstawie tych ogledzin dokonąć prawidłowej korekcji każdego kopyta, dbając o własciwe skatowanie osi pecinowo - kopytowej. Po wykonaniu korekcji dobiera odpowiednie podkowy - dobór zależy od rodzaju pracy oraz podłoża, po którym ma porusząć się kon, a także - od indywidualnych własciwości kopyt i ruchu zwierzęcia (bierze się również pod uwage wady chodów, jak sciganie lub strychowanie). Podkowa musi być dokładnie dopasowana do kopyta (nigdy odwrotnie!) i powinna przylegąć na całej powierzchni brzegu podstawowego, nie dotykając wysklepionej podeszwy. Podkowe mocuje się specjalnymi gwozdziami - podkowiakami, które wbija się w zewnetrzna krawedz białej linii tak, aby przebijały puszke kopytowa i wychodziły na zewnatrz na ok. 1/3 jej wysokości. Po wbiciu podkowiaków dociaga się podkowe używając młotka i specjalnych obcegów, obcina się ich konce podkowiaków przy puszce kopyta i nituje formująć tzw. zakuwki.

63. Na jakie istotne błędy nie wolno pozwolic podkuwaczowi ?

Najczęstszym błędem jest dopasowanie kopyta do za małej podkowy poprzez obciecie sciany puszki kopytowej. Ponadto istotne błędy to:
a. Wycinanie katów wsporowych
b. Zbyt długie i głebokie wypalanie rogu podeszwy i brzegu podstawowego rozpalona do czerwoności podkowa - podczas kucia "na goraco"
c. Przybijanie zbyt krótkiej lub za ciasnej podkowy - łatwo wtedy o zagwożdzenie oraz podbitki (odgnioty tworzywa kopytowego) w obrebie katów wsporowych
d. Wycinanie strzałki
e. Przybijanie zbyt długich podków - ryzyko zerwania podkowy i pokaleczenia kończyn!
f. Przybijanie podkowy do nie wyrównanej powierzchni brzegu podstawowego - podkowa "kiwa sie" i może spowodować podbitki oraz jest narażona na łatwe oderwanie.
g. Wbijanie podkowiaków zbyt płytko - na zewnatrz od białej linii. Prowadzi to do rozłupywania sciany puszki kopytowej, łatwego oderwania podków i w skrajnych przypadkach - poważnego zniszczenia puszki kopytowej, uniemożliwiajacej - do czasu odrosniecia rogu - podkucie i użytkowanie konia. Podkuwanie koni wymaga wszechstronnej wiedzy i umiejętności nie tylko podkuwacza, ale i opiekuna konia, który te czynności nadzoruje!

64. Jakie rodzaje podków najczęściej się stosuje ?

Najczęściej stosuje sie: podkowy pantoflowe (gładkie), podkowy hacelowe - z otworami do wkrecania haceli oraz zebcowe - odkutym stałym zebcem w przedniej części oraz odkutymi ocelami na końcach ramion. Ponadto, w uzasadnionych wypadkach, stosuje się różnego rodzaju podkowy specjalne - ortopedyczne, służace do celów leczniczych oraz korekcji wad postawy. (RYSUNKI)

65. Co to są hacele i w jakim celu się je stosuje ?

Hacele są to specjalnie wykonane sruby, wkrecane w otwory w końcach ramion podkowy, czasem także w jej przedniej części. Hacele zwiększaja przyczepność podkowy do podłoża, zapobiegając slizganiu się konia. Powinno się je wkrecąć jedynie na czas pracy, wykręcając je natychmiast po zakonczeniu jazdy.

66. Jak powinien być przygotowany koń do przegladu weterynaryjnego na zawodach ?

Koń powinien być bardzo dokładnie wyczyszczony, grzywa i ogon wypielegnowane i czyste, kopyta prawidłowo wystrugane i okute. Uzupełnieniem toalety konia może być zaplecenie grzywy w koreczki. Konia prezentuje się na ogłowiu wedzidłowym, bez bandaży i bez siodła.

67. W jaki sposób należy się zachować podchodząć z koniem przed komisje do przegladu weterynaryjnego ?

Prezentujący konia zawodnik prowadzi konia idać po jego lewej stronie na wysokości konskiej głowy, zatrzymuje się z koniem przed komisja i staje przed koniem, nieznacznie z boku, zwrócony do niego twarza, trzymając obie wodze. Zawodnik powinien przywitąć się z komisja, przedstawic siebie, klub, który reprezentuje oraz konia, podając jego imie, płec, wiek i rase. Koń powinien być zwrócony głowa lekko w kierunku komisji, ustawiony tak, aby znajdował się w równowadze, mając wszystkie kończyny całkowicie oparte o podłoże. Kończyny od strony komisji spionowane, kończyny od zewnetrznej strony - podstawione pod tułów. Tak ustawiony koń powinien stąć spokojnie. Po obejrzeniu konia przez członków komisji zawodnik wykonuje polecenia prowadzącego przeglad, pamietajac, by isc zawsze po lewej stronie konia i zawracąć z koniem łagodnym łukiem zawsze od siebie.

68. W jaki sposób powinno się trzymać wodze podczas prezentacji w ruchu konia na przegladzie weterynaryjnym ?

Osoba prezentująca konia prowadzi go na luznych wodzach, by komisja miała możliwość swobodnej obserwacji ruchu konia w stępie i kłusię.

III. Cechy wpływające na u ytkowość konia

69. wskażna planszy: potylice, ganasze, slinianki, policzek, gardło, ciemie

70. wskażna planszy: łopatke, ramie, staw barkowy, piers, podbarcze, staw nadgarstkowy, w kończynie przedniej - nadpecie, staw pecinowy, pecine, koronke, kopyto

71. wskażna planszy: wciecie siekiery, kłab, grzbiet, ledzwie, krzy, rzep ogonowy, słabizne, posladek, guz biodrowy, guz kulszowy.

72. wskażna planszy: staw biodrowy, udo, kolano, podudzie, staw skokowy, w kończynie tylnej - nadpecie, staw pecinowy, pecine, koronke, kopyto



73. Ile par żeber buduje klatke piersiowa konia ?

Koń posiada 18 par żeber.

74. Ile kregów szyjnych składa się na szyje konia ?

Kon, jak każdy ssak, posiada 7 kregów szyjnych.

75. Co to są ebra rzekome ?

Jebra rzekome są to inaczej tzw. żebra oddechowe, połączone z mostkiem za posrednictwem łuków chrzestnych. Tworza je pary od 9 - 18.

76. Czy koń posiada obojczyk ?

Nie, na skutek przystosowania ewolucyjnego kończyn konia wyłacznie do biegu, obrecz barkowa konia zredukowana jest jedynie do łopatek, które związane są z tułowiem jedynie za posrednictwem miesniozrostu i wiezozrostu.

77. Jakie znasz wady zgryzu u koni ?

Do podstawowych wad zgryzu należy zgryz karpiowaty (dłuższa szczeka górna) i zgryz szczupaczy (dłuższa żuchwa).

78. Wymień profile głowy konia ?

Wyróżniamy profil prosty, garbonosy (wypukły) oraz wklesły (szczupaczy).

79. Wymień profile szyi konia ?

Najczęściej spotyka się konie o profilu szyi prostym, spotykane są też konie o profilu szyi łabedzim oraz jelenim (kadykowatym).

80. Jaki typ szyi jest najlepszy dla konia wierzchowego ?

Z punktu widzenia użytkowania konia pod siodło najbardziej pożadana jest szyja długa i prosta.

81. Jaki typ budowy kłebu jest poadany u konia wierzchowego ?

Kłab powinien być wyraźny, daleko zachodzacy ku tyłowi, długi i dobrze umiesniony

82. Jakie rozróniamy rodzaje budowy grzbietu konia ?

Grzbiet konia może mieć budowe prosta, wypukła (karpiowata) lub wklesła (łegowata).



83. Jaki typ budowy grzbietu jest poadany u koni wierzchowych ?

Grzbiet konia wierzchowego powinien być prosty, krótki i szeroki oraz dobrze umiesniony.

84. Jakie rozróniamy typy budowy zadu konia ?

Zad konia może byc:
a. normalny -szeroki, dobrze umiesniony, o zaokraglonych liniach,
b. daszkowaty - linie przeprowadzone od najwyższej części kości krzyżowej do wyrostków biodrowych są niemal proste i schodza się w krzyżu pod pewnym katem. Często taka budowa zadu idzie w parze z gorszym umiesnieniem, a także stanowi wade piekności.,
c. rozłupany - kość krzyżowa leży w wyraźnym zagłebieniu w stosunku do wyrostków biodrowych, najczęściej występuje u koni cieższych ras i zwykle idzie w parze z bardzo dobrym umiesnieniem i odżywieniem konia.

85. Co to są słabizny ?

Słabiznami nazywa się boczne sciany brzucha, leżące pomiędzy wyrostkami poprzecznymi kregów ledzwiowych, wyrostkami biodrowymi, ostatnimi żebrami i pachwinami.

86. Wymień i wskażna planszy najwaniejsze wady postawy kończyn przednich, ogladanych od przodu.

Postawa rozbieżna, postawa zbieżna, postawa waska, postawa tancerska (iksowata), postawa beczkowata, postawa francuska oraz postawa szpotawa.







87. Wymień i wskażna planszy najwaniejsze wady postawy kończyn przednich, ogladanych z boku.

Postawa podsiebna, postawa przedsiebna.







88. Opisz najczęściej spotykane wady ustawienia nadgarstka.

Nadgarstek z kozincem - wypchniety do przodu, nadgarstek cofniety (barania noga). Koziniec może mieć charakter wrodzony lub nabyty, między innymi na skutek przeciażenia praca i kontuzji sciegien. Charakterystyczna cecha nabytego kozinca jest tzw. telegrafowanie, czyli stałe drżenie obarczonej kończyny.



89. Wymień i wskażna planszy najczęściej spotykane wady kończyn tylnych, ogladanych od tyłu.

Do wadliwych postaw tylnych kończyn zaliczamy: postawe waska, zbieżna, rozbieżna, zwarta, rozwarta, krowia i beczkowata.







90. Wymień rogowe wytwory skóry u konia.

Do rogowych wytworów skóry należa: kopyta, kasztany i ostrogi.

91. Co to są i w których miejscach występuja u konia włosy czuciowe ?

Włosy czuciowe są to dość długie i sztywne włosy, których cebulki kontaktuja się z zakonczeniami nerwów czuciowych, dzieki czemu moga przekazywać bodzce dotykowe. Włosy czuciowe występuja u koni pojedynczo w okolicach oczu, na nozdrzach i na wargach.

92. W jaki sposób podaje się opis słowny konia (np. stosowany w dokumentach identyfikacyjnych i hodowlanych) ?

Opis słowny rozpoczyna się od podania masci zasadniczej, następnie wyszczególnia się odmiany na głowie, dalej na kończynach w kolejności: lewa przednia (lp), prawa przednia (pp), prawa tylna (pt), lewa tylna (lt). Na koncu opisuje się odmiany na tułowiu oraz dodatkowe okreslenia dotyczace znaków szczególnych (pietna, wicherki itp.) W opisie Wymień ionych cech używa się zwykle przyjetych skrótów.

IV. Utrzymanie i żywienie

93. Jakie czynniki moga wpływać na złe samopoczucie konia w stajni ?

Złe samopoczucie konia moga wywoływać różne czynniki srodowiskowe. Najistotniejsze to nieprawidłowe temperatury - narażenie koni na temperatury ekstremalne latem i zima oraz zbyt duża różnica pomiędzy temperatura na zewnatrz i wewnatrz budynku, nieodpowiedni skład powietrza - zbyt duże steżenie szkodliwych gazów wydzielanych przez sciółke i zwierzęta, bedace rezultatem złej lub niesprawnej wentylacji, nadmierna wilgotność powietrza, przeciagi - wywołujące zjawisko nadmiernego ochładzania. Szkodliwy jest również nadmierny hałas oraz zapylenie powietrza.

94. Jakie toksyczne gazy moga znajdować się w powietrzu stajennym ?

Szkodliwe i toksyczne gazy to amoniak, siarkowodór oraz dwutlenek wegla. Jeżeli ich steżenie przekracza dopuszczalne normy, moga wywoływać szereg schorzen oraz być przyczyna złego samopoczucia koni. Aby do tego nie dopuscic, należy dbąć o sprawna wentylacje i kanalizacje pomieszczen stajni.

95. Jakie choroby moe powodować brak higieny w stajni i na pastwiskach ?

Brak higieny może powodować grozne choroby zakazne, jak zołzy oraz salmonelloza, a także ropowica korony, gnicie strzałki kopytowej, rzekomy rak strzałki oraz gruda.

96. Jakie elementy wyposaenia boksu moga stwarząć zagroenie bezpieczeństwa konia ?

Należy unikać wystajacych, ostrych elementów, np. nie opiłowanych srub, nitów, połączen spawanych, wystajacych gwozdzi, naderwanych pretów krat lub koszy na siano itp. Wszelkie takie uszkodzenia musza być natychmiast usuwane. Niebezpieczne są także nie okratowane okna, znajdujące się w zasięgu konia oraz nieprawidłowe kraty - o zbyt rzadko rozstawionych pretach, co stwarza zagrożenie zaklinowania kończyny. Niedopuszczalne są również szczeliny pomiędzy stałymi przegrodami i drzwiami boksu, a podłoga - co również stwarza możliwość zaklinowania kończyn leżącego konia. Konstrukcja boksów musi być bardzo solidna i wykonana z wytrzymałych materiałów. Stosowanie zbyt cienkich desek, dragów i elementów metalowych grozi poważnymi okaleczeniami konia !

97. Jak należy umieszcząć łób w stosunku do poidła ?

Jłób powinien być maksymalnie oddalony od poidła, by unikać zanieczyszczenia wody resztkami paszy.

98. Na jakiej wysokości powinna znajdować się krawedz łobu ?

Przyjmuje się, że jest to wysokość równa wysokości barku koni, najczęściej umieszcza się żłoby na wysokości ok. 80 cm.

99. Jakie podstawowe składniki, decydujące o wartości dietetycznej, znajdują się w paszach ?

Składniki te to białko, bedace organicznym budulcem organizmu, tłuszcze i weglowodany - bedace przede wszystkim nosnikami energii. Ponadto w paszy znajduje się włókno - typowe dla wszelkich pasz roślinnych, zawierające twarde, zbudowane z celulozy struktury tkanek roślinnych oraz elementy mineralne i witaminy. Wsród elementów mineralnych wyróżniamy makroelementy: sód, chlor, magnez, potas - oraz mikroelementy - żelazo, miedz, cynk, mangan, kobalt, jod i selen.

100. Wymień witaminy, których obecność w paszy decyduje o jej wartości odywczej.

Sa to witaminy A, D, E, K (witaminy rozpuszczalne w tłuszczach) oraz witaminy z grupy B - przede wszystkim B1, B2, a także B12.

101. Jaka ilość wody na dobe należy zapewnic koniowi ?

Koń powinien mieć nieograniczony dostęp do wody pitnej, przyjmuje się, że na każde 100 kg masy ciała koń potrzebuje na dobe 5 - 10 litrów, czyli przeciętny koń ważacy ok. 500 kg potrzebuje dziennie do 50 litrów wody.

102. Czy pojenie koni ma związek z ich zdrowiem i wydajnością w pracy ?

Tak. Konie musza regularnie uzupełniąć swoje zapotrzebowanie na wode, gdyż jej brak powoduje osłabienie, spadek odporności i zaburzenia funkcji organizmu. Przy silnym odwodnieniu może nastapic smierc zwierzęcia.

103. Jaka jest najbardziej naturalna i najwartościowsza pasa objetościowa dla koni ?

Najbardziej wartościowa i naturalna pasza objetościowa jest zielonka pastwiskowa. Jej jakość zależy od składu runi, żyzności gleby a także pory roku.

104. Czy zielonka pastwiskowa moe pokryc całkowite zapotrzebowanie na składniki odywcze konia pracującego w sporcie ?

Nie, zielonka pobierana w ciagu całodziennego wypasu pokrywa jedynie zapotrzebowania bytowe na energie. Jej niedobór, spowodowany cieżka praca, musi być uzupełniony pasza tresciwa, zawierająca znacznie bardziej skoncentrowane składniki bogate w energie.

105. W jakich przypadkach zielonka moe stanowic dla konia zagroenie ?

Dla koni może być szkodliwa zielonka zawierająca rośliny trujace, szczególnie często występujące na ugorach, dzikich pastwiskach, sadach i parkach. Konie instynktownie co prawda omijaja trujące rośliny, ale niebezpieczeństwo ich spożycia zawsze jest podwyższone w miejscach ich częstego występowania. Ponadto szkodliwe jest wypasanie koni w pobliżu uczeszczanych dróg i w sasiedztwie zakładów przemysłowych, z uwagi na częste skażenie runi metalami cieżkimi i szkodliwymi związkami chemicznymi. Szkodliwe jest również zbyt intensywne nawożenie pastwisk nawozami sztucznymi, powodujące odkładanie się w roślinach szkodliwych substancji. 106. Jakie są główne rodzaje siana ?

Wyróżnia się dwa zasadnicze rodzaje siana: siano z uprawnych roślin motylkowych (koniczyna, lucerna) oraz siano łakowe. Siano z roślin motylkowych jest bogate w białko, witaminy i sole mineralne.

107. Czy podawanie siana z roślin motylkowych jest zawsze korzystne ?

Nie, w wielu wypadkach dawki siana z motylkowych należy ograniczac, by nie zachwiąc bilansu składników odżywczych (zbyt duża ilość białka i wapnia), co może być szkodliwe dla zdrowia konia.

108. Jaka role pełni słoma w dawce pokarmowej konia ?

Słoma jest przede wszystkim zródłem błonnika (włókna), które przede wszystkim nadaje masie pokarmowej własciwa, gabczasta strukture, bardzo istotna w procesie prawidłowego trawienia. Ponadto obecność włókna pobudza perystaltyke jelit i sprzyja intensywnemu wydzielaniu soków trawiennych.

109. Dlaczego ze względów psychicznych bardziej własciwe jest stosowanie sciółki ze słomy, ni z trocin ?

Pobieranie słomy jest dla konia zajeciem zapobiegającym nudzie, która sprzyja powstawaniu wielu szkodliwych nałogów stajennych.

110. W jakiej formie najlepiej jest podawać koniom rośliny okopowe ?

Rośliny okopowe - najczęściej marchew czerwona i buraki cukrowe - najlepiej podawać dokładne umyte i rozdrobnione.

111. Czy podawanie koniom duej ilości buraków cukrowych moe być niebezpieczne ?

Tak, z uwagi na duża zawartość cukru konie otrzymujące buraki musza regularnie pracować, gdyż dłuższa bezczynność przy żywieniu burakami może spowodować miesniochwat porażenny.

112. Podaj przepis na wykonanie meszu

Mesz sporządza się w następujący sposób: 2 kg owsa zalewa się 2 litrami rozgotowanego siemienia lnianego (ok. 250 g) lekko posolonego, a na wierzch tak sporządzonej mieszaniny wsypuje się otreby pszenne (ok. 1 kg). Naczynie z tak sporządzona porcja dla 1 konia przykrywa się kocem dla izolacji cieplnej na czas 3 - 4 godzin. Po upływie tego czasu porcje należy dokładnie wymiesząć i podać lekko ciepła.

113. Jak należy prawidłowo przejsc z żywienia jednym rodzajem paszy na inny ?

Prawidłowa zmiana paszy powinna odbywać się stopniowo - pasze wycofywana należy w ciagu kilku dni sukcesywnie ujmować, a w jej miejsce stopniowo podawać coraz większe porcje paszy wprowadzanej.

114. Czy cieko pracujący koń powinien otrzymywać pasze o wysokiej zawartości białka ?

Pracujące konie powinny otrzymywać pasze o stosunkowo niskiej zawartości białka, za to bogate w składniki wysoko-energetyczne: weglowodany i tłuszcze.

115. Czy koniom pozostającym bez pracy należy podawać due dawki paszy tresciwej ?

Konie, które nie pracuja, zaspokajaja swoje zapotrzebowanie na składniki odżywcze wartościowa pasza objetościowa - zielonka, dobrym sianem, dodatkiem okopowych. Podawanie im paszy tresciwej nie jest konieczne, a podawanie dużych dawek - bardzo szkodliwe.

V. Zdrowie konia

116. Jakie główne grupy wskazników fizjologicznych bierze się pod uwage oceniając stan zdrowia konia ?

Wskazniki te to wartości temperatury ciała, tetna i oddechu (tzw. TTO) - mierzone w spoczynku. Wskazniki hematologiczne (morfologia krwi) oraz wskazniki biochemiczne, oznaczane w surowicy krwi.

117. Podaj prawidłowe wartości temperatury ciała, tetna i oddechów zdrowego konia, mierzone w spoczynku.

Temperatura ciała waha się, w zależności od konkretnego osobnika, w granicach 37,5 °C do 38,5 °C, temperatura ciała zrebiat jest ok. 0,5 °C wyższa.
Tetno wynosi 28 - 40 uderzen na minute, u zrebiat wartości te wynosza na ogół 55 - 60 uderzen/minute.
Liczba oddechów wynosi 8 - 16 na minute.

118. W jaki sposób mierzymy koniowi temperature ?

Temperature ciała konia mierzymy specjalnym termometrem lekarskim, zaopatrzonym w sznurek dł. ok. 20 cm. Termometr (strzepniety lub wyzerowany w przypadku cyfrowych) należy posmarować wazelina lub mydłem dla poslizgu i wprowadzić ostrożnie srubowym ruchem do odbytu konia. W tym czasie druga osoba powinna podniesc koniowi przednia kończyne. Sznurek termometru mocujemy klipsem do ogona, a odczytu dokonujemy po ok. 3 minutach (w zależności od typu użytego termometru).

119. Jak mierzymy koniowi tetno ?

Tetno mierzymy na tetnicy szczekowej zewnetrznej, przechodzacej po wewnetrznej stronie ganaszy lub na tetnicy ogonowej (po wewnetrznej stronie rzepu ogonowego).

120. Jak mierzymy u konia liczbe oddechów ?

Oddechy najłatwiej zmierzyc przykładając reke do słabizny zaraz za ostatnimi żebrami, lub obserwująć nozdrza. Najłatwiej jest zmierzyc oddechy posługująć się stetoskopem, który ułatwia wysłuchanie szmerów przepływającego powietrza w płucach.

121. Jakie są zasady szczepien profilaktycznych koni przeciwko grypie ?

W pierwszej kolejności wykonuje się szczepienie podstawowe (tzw. bazowe). Polega ono na podaniu szczepionki przeciwko grypie, a następnie powtórzeniu zastrzyku w przedziale 21-91 dni od pierwszego szczepienia. Następnie należy regularnie prowadzić szczepienia przypominajace, w odstępach 6 miesiecy.

122. Jak należy prawidłowo szczepic konia przeciwko tecowi ?

Po podaniu pierwszej dawki szczepionki należy powtórzyc zastrzyk po 28 dniach, a po raz trzeci po 12 miesiacach. Szczepienia przypominające należy powtarząć regularnie co 24 miesiace.

123. Kto moe dokonywać szczepien ochronnych koni ?

Szczepien może dokonywać jedynie lekarz weterynarii, a każdy zabieg musi być potwierdzany stosownym wpisem do dokumentu tożsamości konia.

124. W jakim celu przeprowadza się odrobaczanie koni ?

Odrobaczenie koni prowadzi się w celu leczenia inwazji pasożytów przewodu pokarmowego, na które koń jest stale narażony.

125. Jak często należy odrobacząć konie ?

W zależności od sposobu utrzymania - konie przebywające na pastwiskach należy odrobacząć 4 razy do roku, konie przebywające tylko w stajni - 2 razy do roku. O doborze leków i sposobie przeprowadzania zabiegu decyduje lekarz weterynarii.

126. Podaj skład podstawowej apteczki weterynaryjnej pierwszej pomocy.

Apteczka powinna być zaopatrzona w podstawowe srodki i sprzet:
a. Srodki dezynfekujące (woda utleniona, jodyna, rywanol)
b. Altacet - do okładów
c. Zasypka alantanowa
d. Wata, gaza, gaziki wyjałowione
e. Bandaże bawełniane i elastyczne
f. Leukoplast (do mocowania opatrunków)
g. Nożyczki z zaokraglonymi, tepymi końcami
h. Ostry nóż
i. Penseta
j. Termometr lekarski (weterynaryjny)
k. Dudka do poskramiania koni
l. Kaganiec ograniczający dostęp do paszy
m. Latarka - sprawna
W apteczce lub w pobliżu niej powinny znajdować się również znajdować informacje dotyczace lekarza weterynarii opiekującego się poszczególnymi końmi lub cała stajnia, wraz z numerami telefonów.

127. Czy w apteczce weterynaryjnej powinny znajdować się specjalistyczne leki dla koni ?

Leki weterynaryjne są do wyłacznej dyspozycji lekarza, w związku z czym w apteczce nie należy przechowywać żadnych leków.

128. Wymień najczęstsze schorzenia skóry u koni.

Najczęstsze schorzenia skóry to gruda, grzybice, odsednienia, skaleczenia.

129. Jak należy zapobiegąć powstawaniu grudy ?

Należy unikać nadmiaru wody w pielegnacji kończyn, zapobiegąć powstawaniu otarc przez zle dopasowane ochraniacze i kalosze, zapobiegawczo smarować czysta skóre zgiecia pecinowego kremem emulsyjnym, utrzymywać konia w stajni na czystym, higienicznym podłożu, nie obcinąć i nie skracąć szczotek pecinowych.

130. Jakie są przyczyny grzybicy ?

Przyczyna grzybicy jest zainfekowanie skóry zarodnikami grzybów chorobotwórczych. Grzybica jest choroba zakazna.

131. Jak zapobiegąć odsednieniom ?

Odsednienie jest to zapalenie tkanek głównie w okolicy kłebu, ale też w innych okolicach pod siodłem, przejawiające się obrzekiem i wrażliwością na dotyk, często towarzyszy mu otarcie skóry. Odsednieniom zapobiegamy stosująć czysty i odpowiednio dopasowany sprzet, w dobrym stanie technicznym. Ponadto koń musi być regularnie dokładnie czyszczony, a miejsca, w których przylegaja części rzedu musza być pielegnowane szczególnie troskliwie. Popreg powinien być prawidłowo, mocno dociągniety, by nie dopuscic do przesuwania się siodła podczas jazdy.

132. Jakie czynniki moga szczególnie sprzyjąć zranieniom i skaleczeniom koni ?

Obecność wszelkich ostrych przedmiotów w stajni i w boksie - złamanych desek, dragów, wystajacych srub i gwozdzi. Nieodpowiednie podłoże, w którym znajdują się niebezpieczne smieci, jak gwozdzie, potłuczone szkło itp., nieodpowiednie ogrodzenie - np. z drutu kolczastego, a także ze zbyt cienkich żerdzi, desek itp, z wystajacymi gwozdziami. Skaleczeniom sprzyja też pozostawianie koni z nie wykręconymi hacelami po pracy a także zaniedbanie stosowania ochraniaczy i bandaży podczas jazdy.

133. Co moe być przyczyna gnicia strzałek ?

Najczęstsza przyczyna gnicia strzałek jest brak higieny, utrzymywanie koni na wilgotnej i głebokiej sciółce oraz nieprawidłowa lub niedbała pielegnacja kopyt.

134. Jakie są typowe objawy gnijacych strzałek ?

Rowek strzałki jest wypełniony lepka, szaro-czarna mazia o zapachu zgnilizny, koń wykazuje bolesność przy czyszczeniu strzałki, może wystapic kulawizna.

135. Jak zapobiegąć gniciu strzałki kopytowej ?

Należy utrzymywać konie na suchej sciółce, codziennie czyscic kopyta, zapewnic koniom odpowiednia diete oraz prawidłowa korekcje kopyt.

136. Jakie są typowe objawy ochwatu ?

Gorace, wrażliwe na dotyk kopyta, charakterystyczna postawa z wysunięciem do przodu kończyn przednich, trudności w poruszaniu się, szczególnie po twardym podłożu, wysoka temperatura ciała.

137. Dlaczego ochwat jest niebezpieczny dla koni ?

Ochwat nie leczony lub leczony zbyt pózno zazwyczaj prowadzi do nieodwracalnych zmian w obrebie puszki kopytowej (rotacja kości kopytowej, deformacja podeszwy i scian bocznych) i trwałego kalectwa zwierzęcia.

138. Jak należy zapobiegąć powstaniu ochwatu ?

Należy unikać przyczyn mogacych wywołąć stan zapalny w kopycie - praca na twardym podłożu, nieprawidłowe podkuwanie i korekcja kopyt, zranienia puszki kopytowej, dawka pokarmowa powinna być dostosowana do rasy i sposobu oraz intensywności użytkowania. Ponadto należy stosować wszelkie zalecenia odnosnie profilaktyki schorzen przewodu pokarmowego (zmiana pasz, pojenie, unikanie pasz wysokobiałkowych itp.) a także stosować własciwa korekcje i kucie kopyt.

139. Co to jest podbicie ?

Podbicie to stłuczenie tworzywa kopytowego, któremu towarzyszy stan zapalny i wysiek w obrebie puszki kopytowej, spowodowany praca nie okutych koni na twardym, kamienistym podłożu lub kamien zakleszczony pomiędzy podkowa, a kopytem. Przyczyna może być także nieprawidłowo dopasowana podkowa.

140. Jak zapobiegąć podbiciu ?

Należy unikać pracy nie okutych koni na twardym lub kamienistym podłożu, podczas codziennej pielegnacji usuwać kamienie i inne obce ciała zakleszczone pomiędzy podkowa a kopytem, a także kontrolować prawidłowość kucia.

141. Co to jest zagwodenie ?

Zagwożdżenie polega na uszkodzeniu tworzywa kopytowego przez zbyt głeboko wbity podkowiak podczas podkuwania konia. Podkowiak może tylko uciskąć tworzywo lub przebijąć je, powodująć jego zranienie.

142. Jak zapobiegąć zagwodeniom ?

Należy powierząć podkuwanie koni doświadczonym, wykwalifikowanym podkuwaczom.

143. Co moe być przyczyna zatratów i jak ich unikać ?

Najczęstsza przyczyna są mechaniczne urazy koronek i pietek kopyt. Aby ich uniknac, należy pamietąć o wykręcaniu haceli po pracy i do transportu, utrzymywaniu odpowiednich odległości pomiędzy końmi podczas jazdy, nie zawracąć z końmi w miejscu.

144. Co to są artrozy ?

Artrozy to przewlekłe, zesztywniające zapalenie stawów, ich najczęściej spotykana forma to szpat i żabka.

145. Jaka jest przyczyna nakostniaków ?

Najczęstsza przyczyna jest uderzenie, stłuczenie lub nierównomierne obciążenie kończyny spowodowane nieprawidłowa postawa powodująca stan zapalny okostnej i w konsekwencji powstanie nieregularnych narosli kostnych.

146. Jak zapobiegąć powstawaniu nakostniaków ?

Nakostniakom zapobiega się poprzez stosowanie skutecznych ochraniaczy, unikanie przeciażen, zwłaszcza w pracy z młodymi końmi oraz prowadząc własciwa korekcje i kucie kopyt.

147. Na czym polega schorzenie okreslane jako opoje ?

Opoje to rezultat stanu zapalnego w obrebie pochewek sciegnowych lub w obrebie stawów. Na skutek zapalenia dochodzi do powiększenia objetości pochewki lub torebki stawowej i deformacji stawu.

148. Jak zapobiegąć opojom ?

Opojom zapobiega się zwracając uwage na staranne wykonywanie wszelkich prąć stajennych (między innymi unikanie okaleczen koni widłami, uderzen itd.), nie przekarmianie, zwłaszcza młodych koni oraz zapobieganie przeciażeniom w pracy.

149. Opisz typowe objawy zapalenia sciegien

Stany zapalne sciegien dotycza przeważnie kończyn przednich, które u koni wierzchowych są bardziej narażone na przeciażenia. Bezpośrednia przyczyna jest naderwanie włókien kolagenowych tworzacych sciegno, a najbardziej widocznym objawem - kulawizna, której stopien zależy od rodzaju urazu. W miejscu zapalenia występuje ciepła, bolesna deformacja (tzw. fajka).

150. Jakie są najczęstsze przyczyny zapalenia sciegien u koni ?

Do najczęstszych przyczyn należy brak wystarczajacej rozgrzewki przed rozpoczeciem pracy, gwałtowne wprowadzanie obciążen, przeciażenie praca, jazda po głebokim, cieżkim lub sliskim podłożu, jazda po nierównym, dziurawym terenie, nieprzestrzeganie terminów kucia, a także błędy w podkuwaniu i korekcji kopyt.

151. Co moe wywołąć miesniochwat poraenny u koni ?

Przyczynami miesniochwatu jest zazwyczaj nie zredukowanie dawki paszy tresciwej w dni wolne od pracy, przeciażanie koni praca, zwłaszcza po wczesniejszej przerwie w pracy, a także przekarmianie koni, szczególnie paszami wysokobiałkowymi.

152. Jak zapobiegąć powstaniu miesniochwatu ?

Nie wolno pozostawiąc konia bez ruchu w dni wolne od pracy - konieczny jest ruch na wybiegu lub na karuzeli. Należy dopasować dawke paszy tresciwej do rodzaju i ilości wykonywanej pracy, a także zapewnic odpowiednia wentylacje stajni.

153. Opisz typowe objawy kolki (morzyska)

Brak apetytu, brak zainteresowania otoczeniem, niepokój, lekliwe spojrzenie, rozciaganie kłody - odstawianie tylnych kończyn, nieregularne, intensywne pocenie się, nerwowe ziewanie, "smianie sie", grzebanie przednimi kończynami, wymachiwanie ogonem, ogladanie się na boki, gryzienie słabizn lub uderzanie tylnymi kopytami w brzuch, częste próby oddawania moczu, przyspieszenie tetna i oddechów.

154. Opisz postępowanie w przypadku podejrzenia kolki przed przybyciem lekarza weterynarii

Do czasu przyjazdu lekarza nie należy pozwolic koniowi na pobieranie jakiejkolwiek paszy, kontrolować tetno, oddechy, oddawanie moczu, pobieranie wody. Należy wyprowadzić konia z boksu i oprowadząc go stępem - nie wolno kłusować. Konia dobrze jest przykryc derka, można stosować masowanie wiechciami słomy brzucha i słabizn. W zależności od rodzaju kolki może być niezbedny zabieg operacyjny, w związku z czym należy przygotować srodek transportu dla konia.

155. Jak zapobiegąć powstawaniu kolek ?

Należy zapewnic koniowi regularny ruch, po karmieniu pozostawic konia w spokoju przynajmniej przez godzine w stajni, systematycznie kontrolować jakość paszy oraz czystość żłobów i poideł, indywidualnie ustaląć dawki pokarmowe, przeprowadząc regularne odrobaczanie, zgodnie z zaleceniami lekarza wet. W przypadku korzystania z pastwisk - systematycznie pielegnować pastwisko przez usuwanie odchodów i dbałość o własciwy skład runi (stosująć systematyczne podkaszanie niedojadów, dosiewanie wartościowych traw i systematyczne zabiegi agrotechniczne).

156. Na czym polega schorzenie okreslane jako "ostre zeby" ?

Na skutek naturalnego procesu związanego ze wzrostem zebów oraz rozcierania pokarmu, tworza się ostre krawedzie na zewnetrznych brzegach górnych oraz wewnetrznych brzegach dolnych zebów trzonowych i przedtrzonowych. Ostre krawedzie moga kaleczyc sluzówke policzków lub krawedzie jezyka. W tych przypadkach koń je wolno, bardziej się slini, w żłobie pozostawia resztki nie przeżutego pokarmu, widoczne są charakterystyczne zwitki nie przeżutego siana. Srodkiem zaradczym jest regularne kontrolowanie stanu uzebienia i przeprowadzanie, w miarę potrzeby, jego tarnikowania przez lekarza wet.

157. Co wywołuje grype u koni ?

Grype u koni wywołuje wirus grypy.

158. Jakie są typowe objawy konskiej grypy ?

Osowiałosc, wysoka temperatura, suchy, silny kaszel, wyciek z nosa. Typowe w przypadku grypy jest równoczesne zachorowanie kilku koni - grypa jest choroba zarazliwa!

159. Jakie znasz najczęstsze choroby układu oddechowego u koni ?

Choroby te to ostry nieżyt oskrzeli oraz przewlekły nieżyt oskrzeli. W każdym przypadku stwierdzenia niepokojacych objawów - wycieku z nosa, podwyższonej temperatury, napadów kaszlu, trudności z oddychaniem - należy bezzwłocznie wezwać lekarza weterynarii i podjąć możliwie wczesnie odpowiednie leczenie.

160. wskażna tablicy połoenie najwaniejszych narzadów wewnetrznych konia: tchawicy, przełyku, serca, płuc, jelita slepego, jelit cienkich, nerek.

VI. Wyposa enie konia wierzchowego

161. Jaki jest zasadnicze przeznaczenie ogłowia ?

Ogłowie służy do stabilnego podtrzymania kiełzna w pysku konia na własciwej wysokości i w odpowiedniej pozycji. Istnieja kiełzna, których użycie nie wymaga zastosowania ogłowia - są to tzw. wedzidła bezogłowiowe.

162. Opisz działanie wedzidła anatomicznego

Wedzidło anatomiczne układa się w pysku konia zgodnie z jego budowa anatomiczna. Jego nacisk rozkłada się równomiernie na krawedzie żuchwy i jezyk. Dzieki temu jest ono akceptowane przez konie o wrażliwym pysku i nadaje się do korekcji koni z urazami po nieprawidłowym szkoleniu lub użytkowaniu.

163. Jak wyglada wedzidło bezogłowiowe ?

Wedzidło bezogłowiowe to wedzidło wykonane ze skórzanego, odpowiednio uszytego paska z wszytymi pierscieniami wedzidłowymi do przypięcia wodzy. Wedzidło to zaopatrzone jest w zapinany podbródek, dzieki czemu trzyma się ono w pysku bez potrzeby stosowania ogłowia. Ten rodzaj wedzidła ma bardzo łagodne działanie.

164. Na czym polega efekt "dziadka do orzechów" ?

Jest to rezultat działania zwykłego wedzidła z pojedynczym przegubem - wedzidło to nie tylko naciska na bezzebne krawedzie żuchwy, ale także na skutek załamania przegubu - na podniebienie konia, zaciskając się jednoczesnie na żuchwie. Prowokuje to konia do otwierania pyska i obrony przed wywołanym w ten sposób bólem.

165. Jak można uniknąć efektu "dziadka do orzechów" ?

Należy stosować wedzidła z blokada lub podwójnie łamane, które przy działaniu wodzy nie powoduja ucisku na podniebienie i boczne krawedzie żuchwy.

166. Czym róni się wedzidło zwykłe od oliwkowego ?

Wedzidło zwykłe posiada pierscienie przewleczone przez otwory na końcach ogniw, wedzidło oliwkowe zaopatrzone jest w specjalne, obło wyprofilowane zawiasy łaczace pierscienie z ogniwami.

167. Jakiego rodzaju kiełzn należy unikać w prawidłowym szkoleniu konia ?

W procesie szkolenia konia należy unikać wszelkiego rodzaju "patentów" których użycie ma wymusic na koniu na skutek obrony przed bólem, określone zachowania. Wszelkie brutalnie działające kiełzna, zwłaszcza w rekach niedoświadczonych, poczatkujacych jezdzców, moga jedynie przyniesc koniowi nieodwracalne szkody i nie maja nic wspólnego z prawidłowa sztuka jeździecka.

168. Wymień kilka rodzajów kiełzn, których działanie oparte jest na zasadzie dzwigni.

Sa to wedzidła typu Pessoa I i Pessoa II (wielokrażki pojedyncze i podwójne), wedzidła skokowe (hiszpanskie), wedzidła policzkowe z paskami łaczacymi wasy z policzkami ogłowia, pehlamy oraz munsztuki.

169. Czy ostro działające wedzidło moe poprawic przepuszczalność konia ?

Ostrzejsze kiełzna nie poprawiaja przepuszczalności konia, a jedynie uwypuklaja nieumiejętność jezdzca w oddziaływaniu pomocami. Poprawnie pojeta przepuszczalność jest do uzyskania jedynie w toku racjonalnego i systematycznego szkolenia, opartego na partnerskim porozumieniu z koniem.

170. Jakie są najwaniejsze zasady dopasowania wedzidła ?

Dobrze dopasowane wedzidło powinno mieć własciwa długość ogniw, odpowiadająca szerokości pyska konia, a ogniwa powinny mieć grubość dobrana do własciwości konia. Im grubsze ogniwa, tym działanie wedzidła jest łagodniejsze. Wedzidło powinno być ułożone na własciwej wysokości - ma lekko przylegąć do kacików pyska. Regulacji tej dokonuje się poprzez dobór długości pasków policzkowych.

171. Jakie działanie ma nachrapnik ?

Nachrapnik stabilizuje położenie wedzidła, zapobiega otwieraniu przez konia pyska oraz przenosi częściowo nacisk wywierany przez wedzidło na bezzebna krawedz żuchwy na grzbiet nosa.

172. Jak należy dopasować nachrapnik hanowerski ?

Nachrapnik hanowerski zapinamy tak, by leżał na kości nosowej na wysokości ok. 4 palców nad górna krawedzia nozdrzy. Podbródek zapina się pod wedzidłem, tak, by między nim, a szczeka miesciły się płasko ułożone dwa palce.

173. Jak należy poprawnie dopasować nachrapnik polski (angielski, zwykły) ?

Nachrapnik polski zapinamy tak, by leżał ok. dwa palce poniżej wyrostków kości jarzmowych (tzw. grzebien twarzowy), nie uciskając ich. Zapina się go powyżej wedzidła, a jego działanie jest słabsze, niż hanowerskiego.

174. Jak należy dopasować nachrapnik kombinowany (irlandzki) ?

Górna część nachrapnika kombinowanego jest zapieta dwa palce poniżej wyrostków jarzmowych, dokładnie tak samo, jak w przypadku nachrapnika polskiego, zas dodatkowy pasek podbródkowy zapinamy pod wedzidłem, tak, aby dało się wsunąć pomiędzy niego i szczeke 2 palce na płasko.

175. Opisz budowe ogłowia munsztukowego.

Ogłowie munsztukowe składa się z ogłowia zaopatrzonego w nachrapnik polski, uzupełnione jest o dodatkowa pare policzków służacych do przypięcia wedzidła munsztukowego. Policzki munsztukowe są stała częścia ogłowia. Kiełzno munsztukowe składa się z munsztuka oraz wedzidła. Munsztuk uzupełniony jest łancuszkiem, zapinanym pod podbródkiem konia. Kiełznanie munsztukowe wymaga zastosowania dwóch par wodzy. 176. Jaki element munsztuka decyduje o sile jego działania ?

O sile działania munsztuka decyduje długość czanek, grubość sciegierza oraz jego profil.

177. Jak należy prawidłowo dopasować długość łańcuszka ?

Prawidłowo dopasowany łancuszek jest tak zapiety, by przy napietych wodzach kat pomiędzy czankami a szpara pyskowa wynosił ok. 45°. Jeżeli łancuszek jest za długi, to kat ten jest zbyt duży i wówczas munsztuk "przepada", jeżeli zas zostanie zapiety zbyt krótko - jego działanie staje się bardzo ostre, a munsztuk "sztorcuje’.

178. Co to jest pelham ?

Pelham to rodzaj wedzidła (łamanego lub nie łamanego), zaopatrzonego w miejsce pierscieni w obrotowe czanki. Czanki te maja dodatkowy pierscien na wysokości sciegierza (ogniw wedzidła). Ogłowie pelhamowe wymaga jednej pary policzków, zas może być użyte z dwoma parami wodzy, lub z jedna para wodzy, przypieta do łaczników spinajacych pierscienie wedzidła i czanek.

179. Wymień znane Ci rodzaje ogłowi bezwedzidłowych.

Ogłowia bezwedzidłowe to biała wodza (ogłowie Scawbrig), bosal oraz hackamore.

180. W jakim celu stosuje się ogłowia bezwedzidłowe ?

Ogłowia bezwedzidłowe stosuje się we wszystkich przypadkach konieczności ochrony pyska konia, związanej z urazami jamy ustnej, wyrastaniem zebów, a także w pracy z końmi o szczególnie trudnym pysku, wymagajacych odzyskania przez nie zaufania do pomocy jezdzca. Warunkiem stosowania tych ogłowi, a zwłaszcza hackamore, jest czuła i delikatna reka oraz bardzo duże doświadczenie i umiejętności jezdzca.

181. Podaj najwaniejsze rónice pomiędzy budowa podstawowych typów siodeł sportowych.

W sporcie jeździeckim stosuje się trzy podstawowe typy siodeł - siodło ujeżdżeniowe, siodło skokowe oraz siodło wszechstronne.
Siodło ujeżdżeniowe leży blisko grzbietu konia, ma tybinki długie i niemal pionowo ustawione. Przystuły są przeważnie przedłużone, umożliwiające zapiecie krótkiego popregu ze sprzaczkami leżącymi znacznie poniżej dolnej krawedzi tybinki.
Siodło skokowe ma dłuższe siedzisko, wysuniete do przodu tybinki i dodatkowe poduszki (bloki) stabilizujące łydke.
Siodło wszechstronne ma budowe posrednia, łacząć w sobie cechy obu poprzednich
typów. Jest najbardziej odpowiednie do podstawowego szkolenia jezdzca i konia, zarówno w skokach i ujeżdżaniu, jak i w jezdzie terenowej.

182. W jaki sposób mierzy się wielkość siodła, dopasowująć je do wzrostu i wagi jezdzca ?

Siodło mierzy się podając długość siedziska (od przedniego do tylnego łeku), wyrażając wartość pomiaru w calach. Wymiary siodeł wahaja się od 14’ (dla dzieci) do 18’ dla wysokich i cieżkich jezdzców.

183. Jakie są kryteria prawidłowego dopasowania siodła do konia ?

Siodło powinno opierąć się na całej długości ławek na miesniach biegnacych wzdłuż kregosłupa konia, nie dotykając nigdzie twardych części ciała (w szczególności kłebu). Rozstaw ławek i wysokość przedniego łeku powinna być dopasowana do budowy kłebu i grzbietu tak, żeby kłab swobodnie miescił się poniżej przedniego łeku, nie dotykając go nawet przy znacznym obciążeniu. Jednoczesnie siodło powinno leżec tak, by jego najgłebszy punkt znajdował się posrodku siedziska. Konce ławek terlicy nie powinny siegąć dalej, niż do ostatniego kregu piersiowego.

184. Jaki jest zasadniczy podział wodzy pomocniczych, uwzględniający kryterium oddziaływania na nie przez jezdzca ? Podaj przykłady.

Rozróżnia się wodze pomocnicze, których działanie jest niezależne od ręki jezdzca, oraz wodze pomocnicze, których działanie zależy od woli jezdzca. Do pierwszej grupy należa: wytok, przedłużacz szyi (tzw. "guma"), zwykłe wypinacze, wypinacz trójkatny, wypinacz podwójny, martwa wodza, martwy wytok, a także wodze stosowane podczas lonżowania: gogue (gog), chambon oraz wodze Pessoa. Wodze pomocnicze zależne od ręki jezdzca to czarna wodza, wodze Köhlera, gogue ruchomy, wodza Draw.

185. W jakich okolicznościach stosuje się wodze pomocnicze niezalene od ręki jezdzca ?

Wodze takie stosuje się przede wszystkim w celach szkoleniowych, szczególnie przy szkoleniu poczatkujacych jezdzców, by częściowo zniwelować wpływ ich niewprawnego działania ręki na pysk konia.

186. W jakim celu stosuje się wodze pomocnicze zalene od ręki jezdzca ?

Wodze takie stosuje się w uzasadnionych przypadkach związanych z praca szkoleniowa prowadzona z koniem. W każdym przypadku może je stosować jedynie doświadczony jeździec, który rozumie cel, sposób działania i sens ich użycia. Głównym zadaniem tych wodzy jest ograniczyc ruch głowy konia do góry i pokaząć droge nosa do przodu i na dół. Nadużywanie wodzy pomocniczych lub zbyt długie ich stosowanie daje zawsze efekt odwrotny do zamierzonego, czyli usztywnienie konia, utrate elastyczności i swobody ruchu oraz brak zaufania do ręki jezdzca.

187. W jakim celu stosuje się kalosze dla konia ?

Kalosze stosuje się dla ochrony koronek i pietek. Chronia one kończyny przed skutkami scigania się, czyli uderzania podczas ruchu tylnych kopyt o przednie.

188. Wymień sprzet, słuacy do stabilizacji połoenia siodła na grzbiecie konia.

Sprzet ten to podogonie i forgurt (zapobiega przesuwaniu się siodła do przodu) oraz podpiersnik (zabezpiecza przed przesuwaniem się siodła to tyłu).

189. W jakich warunkach należy przechowywać sprzet jeździecki ?

Sprzet jeździecki należy przechowywać w pomieszczeniach dobrze przewietrzonych, wolnych od nadmiaru wilgoci oraz kurzu, ogrzewanych zima. Sprzet powinien wisiec na specjalnych wieszakach, nie dotykając podłogi ani innych przedmiotów.

190. Dlaczego skórzanych części rzedu konskiego nie należy suszyc na słoncu lub przy grzejnikach ?

Skóra w takich okolicznościach ulega gwałtownemu wysuszeniu, traci elastyczność i staje się łamliwa i krucha, pekając na zgieciach. Prowadzi to do nieodwracalnego jej zniszczenia.

VII. Przygotowanie do jazdy

191. Jakie jest uzasadnienie stosowania odpowiednich butów do jazdy konnej ?

Prawidłowe buty do jazdy konnej powinny mieć gładka podeszwe, zelówka nie powinna wystawać poza obrys buta, a obcas powinien być niski i płaski. Brak obcasa może spowodować wpadniecie stopy do strzemienia (szczególnie u dzieci, korzystajacych ze strzemion normalnych rozmiarów), a protektor lub za szeroka zelówka powoduje zakleszczenie się stopy w strzemieniu.

192. Jak powinno się nosic okrycia wierzchnie podczas jazdy konnej ?

Okrycia wierzchnie powinny być dopasowane i pozapinane. Materiał powinien być miekki, nie szeleszczacy. Niedopuszczalne jest pozostawianie powiewajacych połów rozpietej kurtki lub wolnych konców szalika, gdyż może to przestraszyc konia. Ponadto odpowiednio zapiete i dopasowane ubranie ma duże znaczenie dla estetyki jazdy konnej, która z natury jest sportem eleganckim.

193. Jakiego rodzaju sprzet ochronny powinni stosować jezdzcy podczas jazdy rekreacyjnej, treningów sportowych i na zawodach ?

Bezwzględnie obowiazkowe jest stosowanie kasku ochronnego, hełmu lub toczka z trzypunktowym lub wielopunktowym mocowaniem. Ochronne nakrycia głowy powinny posiadać stosowne atesty bezpieczeństwa. Do ochrony korpusu jezdzca zalecane jest stosowanie kamizelek ochronnych. są one obowiazkowe w próbie terenowej WKKW oraz w konkursach dla młodzieży dosiadajacej kuców. Kamizelki te, podobnie jak kaski, również powinny posiadać odpowiednie atesty bezpieczeństwa.

194. Jakiej długości powinien być palcat skokowy ?

Zgodnie z przepisami, palcat skokowy dopuszczony podczas konkursów powinien mieć długość nie przekraczająca 75 cm wraz z klapka.

195. Jakiego rodzaju butów uywa się do jazdy konnej ?

Zasadniczo używane są dwa rodzaje butów jeździeckich - długie buty, zwane potocznie "oficerkami" - moga być jednolite lub sznurowane. Na podbiciu, posiadaja usztywniona tylna część cholewy i wysoka osłone piety (tzw. "szklanke). Drugim rodzajem są krótkie buty jeździeckie - sztyblety. Używa się ich do bryczesów salonowych (jodhpur) lub łacznie ze sztylpami (okreslanymi też nieprawidłowo jako chapsy).

196. Opisz oficjalny strój jeździecki stosowany w konkurencji skoków.

Jezdziec ma na sobie białe lub kremowe bryczesy, długie buty jednolite czarne lub z żółtymi względnie brazowymi mankietami na cholewach, dopuszczalne są również sztyblety i sztylpy ze skóry licowej, koloru czarnego. Biała koszula ze spinkami, biały plastron ze spinka, względnie biały krawat. Rajtrok w kolorze czarnym, czerwonym, ciemnozielonym, granatowym lub popielatym, z aksamitnymi wyłogami kołnierza w barwach klubowych lub w kolorze czarnym. Na głowie kask lub toczek z wielopunktowym mocowaniem. Przy butach ostrogi (w miarę potrzeby) nie kaleczace konia. Amazonki winny mieć zaplecione lub związane długie włosy.

197. Jak należy prawidłowo dopasować ostrogi ?

Ostrogi powinny być dopasowane do buta jezdzca oraz dobrane do potrzeb - stosuje się, w zależności od konieczności wzmocnienia oddziaływania, ostrogi o dłuższych lub krótszych bodzcach, zakonczonych kulka lub tepo. Nie powinno się używać ostróg z gwiazdkami lub kółkami, z uwagi na łatwe skaleczenie konia w razie zakleszczenia ruchomego elementu. Niedozwolone są ostrogi zbyt ostre, mogące pokaleczyc konia. Prawidłowo dopasowane ostrogi należy zapinąć ciasno i poziomo na wysokości 4 - 5 palców powyżej obcasa. Bodziec ostrogi, o ile jest wygiety, powinien być skierowany w dół. Paski winny być ciasno zapiete, a sprzaczka umieszczona na zewnatrz buta, bolcem na dół. Klamerka i koncówka paska do przypinania ostróg powinna znajdować się na zewnetrznej części stopy.

198. W jakim celu stosuje się pokrowiec na łancuszek munsztukowy ?

W przypadku koni wrażliwych powinno się osłaniąć łancuszek skórzana lub gumowa (uwaga na odparzenia !) podkładka, która nieco łagodzi i rozkłada równomiernie nacisk łancuszka.

199. Do czego służy jarzemko munsztuka ?

Jarzemko munsztuka, dopiete do specjalnych otworów w czankach i srodkowego ogniwka łancuszka, ma za zadanie utrzymywać łancuszek stale w tym samym położeniu.

200. Opisz poprawne dopasowanie wytoka.

Wytok powinien być tak wyregulowany, aby przy lekko napietych wodzach, gdy koń trzyma głowe w prawidłowej pozycji, był on lekko napiety, lecz w żadnym wypadku nie powodował załamania wodzy. Gdy powoduje załamanie wodzy - jest on za krótki, a jego działanie może być niebezpieczne, gdy zwisa - jest zbyt luzny i po prostu nie działa.

201. Dlaczego przy siodle jest zazwyczaj więcej, ni 2 przystuły ?

Przystuły służa nie tylko do przypięcia popregu, ale i do regulacji położenia siodła. Na grubych koniach zapinamy siodło na obie tylne przystuły, by przesunąć je nieco do przodu - na chudych zas na odwrót, aby uzyskąć lekkie wycofanie siodła.

202. Z jakiego powodu zalecane jest wsiadanie na konia z pomostu lub stopnia ?

Wsiadanie na konia z podwyższenia zapobiega przekrzywianiu siodła, jednostronnego obciążania grzbietu i rozciagania lewego pusliska, co jest nieuniknione przy wsiadaniu po strzemieniu.

VIII. Zasady zachowania na uje d alni

203. Ile metrów (kroków) wynosi bezpieczny odstęp do innego konia (poprzedzajacego, mijanego) ?

Jest to dystans przynajmniej równy 3 krokom (ok. 2,5 m).

204. Jak powinni się zachować jezdzcy jadacy w zastępie podczas zmiany kierunku jazdy ?

Jezdzcy którzy znalezli się już na nowym sladzie po wykonaniu komendy zmiany kierunku maja pierwszenstwo, a kontynuujący poprzedni ruch ustępuja im miejsca, zjeżdżając do srodka (na 2-gi slad).

205. Jakie wymiary ma mały czworobok, a jakie duy ?

Mały czworobok ma wymiary 20 x 40 m, zas duży ma wymiary 20 x 60 m.

206. Jakie są odległości punktów zwrotnych (F,K,H,M) czworoboku od naroników ?

Odległości te wynosza zarówno na małym, jak i na dużym czworoboku 6 m.

207. Wymień oznaczenia wszystkich punktów na linii srodkowej duego czworoboku, zaczynając od strony litery A. Jakie są pomiędzy nimi odległości ?

Sa to punkty D, L, X, I i G. Odległości pomiędzy tymi punktami wynosza 12 m.

208. Jak oznaćzony jest punkt, który wyznaćza miejsce przeciecia się długich

przekatnych na małym i na duym czworoboku ? W obu przypadkach jest to punkt X.

209. Podaj rónice pomiędzy weykiem a serpentyna

Weżyk jest to figura wykonywana wzdłuż długiej sciany lub wzdłuż linii srodkowej lub cwiartkowej. Na długiej scianie można wyjeżdżąć weżyk jako pojedynczy i podwójny. Przy pojedynczym weżyku na długiej scianie maksymalna odległość od sladu wynosi 5 m i wypada na srodku długiej sciany, a przy podwójnym weżyku 2,5 m i wypada na wysokości 3 m za punktami kół (w kierunku że lub B). Potrójny weżyk można wykonąć na linii srodkowej lub na liniach cwiartkowych, a na długich scianach tylko na czworoboku o wymiarach 20 x 60 m (po 2,5 m od sciany). Weżyki wymagaja przy każdej zmianie kierunku zmiany ustawienia i zgiecia konia. Serpentyna zaczyna i konczy się na srodku krótkiej sciany w punktach A i C. Liczba wykonywanych zakretów zależy od poziomu wyszkolenia konia i jezdzca. Serpentyna na zawodach wymagana przepisami jeździeckimi składa się z wielu, równo rozłożonych wzdłuż ujeżdżalni półkoli połączonych liniami prostymi.

210. Czym róni się serpentyna obowiazująca na zawodach od serpentyny starego typu ?

Serpentyna wymagana przepisami na zawodach składa się z wielu równo rozłożonych wzdłuż ujeżdżalni półkoli połączonych liniami prostymi. Serpentyna ta zaczyna się i konczy na srodkach krótkiej sciany, w punktach A i C. Serpentyna starego typu jest wykonywana bez linii prostych łaczacych poszczególne łuki. Linia srodkowa przecinana jest zawsze pod pewnym katem, różnym od prostego, zas serpentyna zaczyna się i konczy w punktach zwrotnych czworoboku, wyznaćzanych przez litery H i K albo M i F.

211.Ile duych kół, nie przecinajacych się wzajemnie, moe się zmiescic na duym czworoboku ?

Na dużym czworoboku można wytyczyc 3 duże koła.

212.Na czym polega pozorna zmiana kierunku na czworoboku ?

Pozorna zmiane kierunku wykonuje się jadać po linii prostej od punktu zwrotnego do momentu przeciecia linii cwiartkowej, linii srodkowej lub do przeciwległej sciany długiej czworoboku, a następnie wracając na slad przy następnym punkcie zwrotnym.

213.Podaj promien wycinka okregu wykonywanego podczas wyjedania naroników dla koni wyszkolonych w klasach od L do C.

Dla klasy L promien ten wynosi 5 m, dla klasy P - 4 m, dla klasy N - 3,5 m, dla klasy C - 3 m.

214. Jaka jest zasada ułoenia bioder i łopatek (barków) jezdzca podczas wykonywania figur na ujedalni ?

Łopatki jezdzca powinny być zawsze równoległe do łopatek konia, a biodra jezdzca - do bioder konia.

215. Jakiej srednicy powinny być wolty wykonywane na ujedalni ?

Wolty na ujeżdżalni powinny mieć srednice od 6 do 10 m, zgodnie z zasadami wyjeżdżania narożników i obowiazujacych dla poszczególnych klas długości promienia łuku.

216. Jaka jest najmniejsza dopuszczalna srednica wolty i z czego to wynika ?

Najmniejsza wolta, jaka się wykonuje, ma srednice 6 m. Przy mniejszyćh woltach koń nie jest w stanie juz dopasować swego zgiecia w krzywizne koła, po jakim powinien się poruszac, wypada wiec zadem lub łopatka na zewnatrz i traci rytm.

IX. Teoria jazdy konnej

217. W którym z rodzajów dosiadu grzbiet konia jest najbardziej obciaony ?

Grzbiet konia jest najbardziej obciążony w dosiadzie podstawowym (ujeżdżeniowym), nieco mniej w półsiadzie, a najmniej w dosiadzie stiplowym.

218. W którym z rodzajów dosiadu stosujemy najdłusze pusliska ?

Najdłuższe pusliska, umożliwiające głeboki dosiad, stosujemy w dosiadzie ujeżdżeniowym.

219. Jakie są inne rodzaje dosiadu okreslanego jako półsiad ?

Innymi rodzajami półsiadu jest dosiad remontowy (dotyczy jazdy na młodych koniach), odciażajacy, mysliwski, skokowy.

220. Co należy zrobic, by umoliwic uzyskanie lepszego odciaenia grzbietu konia w półsiadzie ?

Należy skrócic pusliska - dla niewielkiego odciażenia 2 - 3 dziurki w stosunku do dosiadu podstawowego, dla większego odciażenia (jazda w terenie, skoki) - 4 - 5 dziurek.

221. Co warunkuje stabilny półsiad ?

Fundamentem stabilnego półsiadu jest mocno zamkniete (przylegajace) kolano, niezmienna pozycja łydki i spreżynujący do dołu staw skokowy.

222. Wymień korzysci, wynikające ze stosowania anglezowania w kłusię.

Anglezowanie zmniejsza wpływ cieżaru jezdzca na grzbiet i aparat ruchu konia, ułatwia koniowi oddech, ułatwia ruch kończyn tylnych, jest mniej meczace dla jezdzca niż jazda kłusem cwiczebnym, umożliwia niedoświadczonym jezdzcom stosunkowo łatwe dostosowanie się do ruchów konia. Dosiad anglezowany ma zastosowanie podczas pracy z młodymi końmi, w czasie pracy rozluzniajacej oraz podczas jazdy w terenie.

223. Wymień najwaniejsze zalety stosowania pełnego siadu.

Pełny siad umożliwia precyzyjne użycie pomocy, lepsze oddziaływanie cieżaru jezdzca i "krzyża" oraz powoduje równomierne obciążenie konskiego grzbietu.

224. Które z naturalnych pomocy jeździeckich maja działanie aktywizujace, a które wstrzymujące ?

Aktywizujące działanie maja łydki oraz cieżar ciała jezdzca, działanie wstrzymujące maja wodze (rece).

225. W jaki sposób jeździec moe oddziaływać na konia ciearem ciała ?

Jezdziec oddziałuje cieżarem obciążając obustronnie, obciążając jednostronnie lub odciażajac.

226. W jakich okolicznościach działamy ciearem obciaając obustronnie ?

Takie działanie cieżaru ma miejsce we wszystkich tych sytuacjach, w których wymaga się szczególnego zaangażowania tylnych kończyn konia, np. we wszystkich półparadach i całych paradach (zatrzymaniach), a wiec we wszystkich przejsciach.

227. Na czym polega tzw. "napiecie krzya" ?

Napiecie krzyża polega na chwilowym napieciu miesni brzucha i dolnych miesni pleców.

228. W jakich okolicznościach stosowane jest obciaenie jednostronne ?

Obciążenie jednostronne stosujemy we wszystkich cwiczeniach wymagajacych ustawienia i zgiecia. Wspomaga ono działanie wodzy i łydek, a w przypadku dobrze wyszkolonego konia jednostronne obciążenie stanowi pomoc dominująca.

229. Jak wykonuje się obciaenie jednostronne ?

Jednostronne obciążenie jeździec wykonuje przemieszczając swój cieżar nieco bardziej na wewnetrzna kość siedzeniowa, a jego wewnetrzne biodro nieznacznie się obniża. Kolano zachowująć kat zgiecia, zajmuje nieco głebsza pozycje. Większy nacisk wewnetrznej kości kulszowej powstaje już przez samo użycie przez jezdzca ograniczajacej łydki (lekkie cofniecie zewnetrznego kolana, a wiec cofniecie od biodra całej zewnetrznej nogi).

230. Jaka jest rónica w połoeniu łydki ograniczajacej i przesuwajacej ?

Łydka przesuwająca i ograniczająca leża w tym samym miejscu. Jest to miejsce leżące mniej więcej szerokość dłoni do tyłu w stosunku do położenia łydki aktywizujacej.

231. Jakie błędy powstaja w następstwie "otwartej reki" jezdzca ?

W następstwie otwartej ręki wodze stopniowo wysuwają się z dłoni, co prowokuje jezdzca do cofania ręki w kierunku brzucha i garbienia się. Zaczyna on działąć reka wstecz.

232. W jaki sposób należy poprawnie korygować długość wodzy ?

Długość wodzy koryguje się poprawnie ich nabraniem. W tym celu jeździec przekłada wodze, która ma ulec skróceniu do drugiej reki, otwiera palce wolnej dłoni i przesuwa je po wodzy na odpowiednia odległosc.

233. Przedstaw najwaniejsze zasady działania wodzy

Wodzami wolno działąć jedynie w powiązaniu z oddziaływaniem cieżarem i łydka. Wodze działaja na zad poprzez pysk, potylice, szyje i grzbiet konia jedynie wtedy, kiedy koń jest przepuszczalny, rozluzniony i pracuje grzbietem. Jezdziec może wodza:
- ustępować (oddawac),
- wstrzymywac,
- przytrzymywac,
- ograniczac,
- wskazywać kierunek w bok.

234. Podaj srodki pomocnicze

Lepsze porozumienie z koniem lub wzmocnienie pomocy można uzyskac, stosująć srodki pomocnicze, do których zaliczamy: głos, bat i ostrogi.

Głos jest niezbednym srodkiem pomocniczym, który w pierwszym rzedzie wzmacnia zaufanie konia, szczególnie przy pracy z młodymi końmi. W przypadku starszych koni należy go używać oszczednie, gdyż konie łatwo przyzwyczaja się do głosu i niejednokrotnie przestaja na niego reagować.
Bat jest używany do zwiększenia uwagi konia. W ujeżdżeniu służy też do poprawienia pracy zadu. Bat należy przykładac, tak samo jak aktywizująca łydke, w rytm ruchu konia. Takie używanie bata, które powoduje nieregularność ruchu, jest zawsze niepoprawne.
Ostrogi maja w pierwszej kolejności umożliwic dawanie delikatniejszych pomocy łydkami, a dopiero w następnej wzmocnic ich działanie. W tym sensie ostrogi moga uzupełniąć bat. Warunkiem jest swiadome i niezależne od dosiadu działanie łydkami.

235. Zdefiniuj pojecie wyczucia jeździeckiego

Wyczucie jeździeckie to przy prawidłowym dosiadzie, własciwie stosowanych i współdziałajacych pomocach, umiejętność oceny energii i szybkości reakcji dosiadanego konia.

236. Do czego potrzebne jest wyczucie jeździeckie ?

Wyczucie jeździeckie jest potrzebne aby oddziaływać na konia we własciwy sposób, we własciwym momencie, z własciwa intensywnością oraz zachowująć własciwe proporcje użycia cieżaru, łydek i wodzy.

237. Jakiej grupie pomocy przysługuje priorytet w ich oddziaływaniu ?

We współdziałaniu aktywizujacych i wstrzymujacych pomocy, priorytet przypada bezwzględnie pomocom aktywizujacym.

238. Jaki warunek musi spełniąć jeździec, zanim zacznie jezdzic na munsztuku ?

Jezdziec przystępująć do jazdy na munsztuku musi mieć poprawny, zrównoważony i rozluzniony dosiad, dzieki któremu może działąć wodzami niezależnie i precyzyjnie.

239. Co oznacza pojecie "trzymanie wodzy w podzieleniu 2 : 2" ?

Pojecie to oznacza taki sposób trzymania wodzy ogłowia munsztukowego, w którym w każdej dłoni trzymamy odpowiednia wodze wedzidłowa i munsztukowa - na ogół wodza wedzidłowa pod palcem serdecznym, a wodza munsztukowa między palcem serdecznym a srodkowym.

240. Czym róni się jazda na długiej wodzy od jazdy na swobodnej wodzy ?

Koń porusza się na długiej wodzy, gdy ustawienie szyi odpowiada naturalnemu, a równoczesnie zostaje zachowany kontakt z reka jezdzca. Wodze są lekko nabrane i delikatnie kontroluja potylice. Koń idzie na swobodnej wodzy, kiedy brak jest kontaktu ręki z pyskiem. Jezdziec może trzymać wodze za sprzaczke.

241. Jak prawidłowo powinno wygladać cwiczenie zwane "uciem z reki" ?

Jezdziec wydłuża wodze idać reka nieco w kierunku pyska, a koń - szukając wedzidła - wydłuża szyje do przodu i w dół. Pysk konia powinien się znaleźć co najmniej na wysokości guza barkowego; dolna granica to taka pozycja, która pozwala jeszcze koniowi na zachowanie równowagi. Linia czoło - nos pozostaje przed pionem lub w pionie. Rozluzniony koń zachowuje rodzaj chodu, rytm i tempo.

242. Podaj definicje kontaktu

Postawienie konia na pomoce oznacza wyjechanie go "od tyłu do przodu" za pomoca cieżaru i łydek na wodze w taki sposób, aby zarówno w zatrzymaniu, jak i w ruchu wywiązała się stała, lecz elastyczna łaczność między reka jezdzca a pyskiem konia. Łaczność ta nazywana jest kontaktem. Pod okresleniem kontakt, rozumiemy zawsze kontakt wynikający z trzypunktowego oddziaływania: cieżar, łydka i wodza. Nie jest to w żadnym przypadku kontakt jedynie ręki jezdzca z pyskiem konia!

243. Czym róni się ustawienie konia od zgiecia ?

Ustawienie oznacza, że koń skreca głowe w bok w stawach łaczacych głowe z szyja, czyli w "potylicy". U rozluznionego konia szyja w ustawieniu jest tylko nieznacznie zgieta. Pozostała część osi podłużnej konia jest prosta i nie bierze udziału w ustawieniu. Pod pojeciem zgiecia należy rozumiec wygiecie w osi podłużnej konia. Koń ma się zgiąć w miarę jego możliwości anatomicznych. Szczególnej uwagi wymaga prawidłowe zgiecie konia w partii żeber wokół wewnetrznej łydki jezdzca.

244. Jak powinny porusząć się kończyny konia podczas jazdy po łukach ?

Podczas jazdy po łukach przednie i tylne kończyny tej samej strony konia musza porusząć się w jednej linii, a wiec po tym samym sladzie.

245. Opisz działanie pomocy podczas jazdy po łuku

Podczas jazdy po łuku wewnetrzna łydka aktywizuje wewnetrzna tylna kończyne konia, wewnetrzna kość siedzeniowa jest bardziej obciążona. Ograniczająca zewnetrzna łydka leży o dłon za popregiem i zapobiega wypadaniu zadem. Ramiona jezdzca są równoległe do łopatek konia, biodra jezdzca zas są równoległe do bioder konia. Wewnetrzna wodza zapewnia miekkie ustawienie i wprowadza konia w zakret. Wodza zewnetrzna ustępuje tyle, ile wymaga tego ustawienie i zgiecie konia do wewnatrz, nie dopuszcza do nadmiernego wygiecia szyi i ogranicza łopatke. Os wzdłużna konia powinna być identyczna z linia, po której koń się porusza.

246. Scharakteryzuj stęp posredni

W stępie posrednim postawiony na pomoce koń kroczy energicznie lecz spokojnie, równomiernymi i zdecydowanymi krokami, przy czym slady pozostawione przez kopyta zadu wypadaja przed sladami kopyt przednich kończyn. Reka jezdzca utrzymuje lekki, miekki i stały kontakt z pyskiem konia. Stęp posredni jest naturalnym stępem konia.

247. Scharakteryzuj stęp wyciągniety

W stępie wyciągnietym koń kroczy z maksymalnie możliwym dla siebie wykrokiem, zależnym od jego naturalnych predyspozycji i budowy, bez pospiechu i bez utraty regularności. Slady pozostawione przez tylne kopyta wypadaja wyraźnie przed sladami kopyt przednich. Jezdziec pozwala koniowi na wyciągniecie szyi i głowy, bez utraty kontaktu z pyskiem.

248. Scharakteryzuj stęp zebrany

W stępie zebranym koń postawiony na pomoce, zdecydowanie porusza się naprzód, wykazująć wyraźne samoustawienie i samoniesienie. Wyraźne jest zaznaćzone uniesienie i zaokraglenie szyi, przy ustawieniu głowy zbliżonym do pionu. Utrzymany jest lekki kontakt. Widoczne jest zaangażowanie zadu i wyraźna praca stawów skokowych. Stęp musi wyraźnie wykazywać cechy chodu kroczacego i energicznego, a stawianie kończyn musi odbywać się w sposób regularny. Tylne kopyta co najwyżej wkraczaja w slady przednich, przy jednoczesnym wyższym unoszeniu kończyn.

249. Scharakteryzuj stęp swobodny

W stępie swobodnym koń kroczy z maksymalnie możliwym dla siebie wykrokiem, bez pospiechu i bez utraty regularności. Slady pozostawione przez tylne kopyta wypadaja wyraźnie przed sladami kopyt przednich. Jezdziec pozwala koniowi na całkowita swobode w wyciągnieciu szyi i głowy na długiej, zwisajacej wodzy.

250. Scharakteryzuj kłus roboczy

Kłus roboczy jest najczęściej używanym w procesie szkolenia podstawowego, w związku z czym trzeba poswiecic mu szczególna uwage. Kłus roboczy musi być zawsze aktywny. Rozluzniony koń porusza się regularnie, obszernie i dynamicznie, tzn. aktywnie pracując zadem. Tylne kopyta mniej więcej wkraczaja w slady przednich.

251. Scharakteryzuj kłus posredni

W kłusie posrednim kon, nie przyspieszajac, poszerza wykrok. Silne pchniecie od zadu musi zmobilizować konia do spreżystego odrywania kończyn i swobodnego unoszenia przednich kończyn. Tylne kopyta przekraczaja slady przednich. Lekkie wydłużenie szyi powoduje wysuniecie linii czoła i nosa przed pion (poszerzenie ram), przy czym potylica pozostaje pod kontrola, a samoniesienie konia jest wyraźnie zauważalne.

252. Scharakteryzuj kłus wyciągniety

Kłus wyciągniety pokazuje szczytowe możliwości konia pod względem dynamiki, pchniecia i obszerności wykroku, zgodnie z odpowiednim poszerzeniem ram. Poszerzenie uzyskuje się przez wypuszczenie nosa do przodu i wydłużenie szyi. Tylne kopyta wyraźnie przekraczaja slady przednich.

253. Scharakteryzuj kłus zebrany

W kłusie zebranym, dzieki silniejszemu zginaniu stawów zadu, tylne kończyny wkraczaja bardziej pod srodek cieżkości. Obszerność wykroku jest mniejsza, ale pilnosc, aktywność i dynamika ruchu (impuls) nie ulegaja zmianie. Przód konia jest odciażony, a postawa wyższa. Ruch staje się bardziej wyniosły. Tylne kopyta co najwyżej wkraczaja w slady przednich.

254. Scharakteryzuj galop roboczy

W galopie roboczym koń musi się porusząć pilnym, regularnym, dynamicznym i wyraźnie zaakcentowanym trójtaktem. Obszerność skoków galopu, nazywana także "kryciem terenu", jest równa mniej więcej jednej długości konia. Jest to podstawowy rodzaj galopu.

255. Scharakteryzuj galop posredni

W galopie posrednim są wymagane dłuższe, bardziej obszerne skoki galopu (w porównaniu z galopem roboczym) i odpowiednie zwiększenie ram bez utraty równowagi i taktu.

256. Scharakteryzuj galop wyciągniety

W galopie wyciągnietym koń kryje jak najwięcej przestrzeni, przy czym musi być zachowany równomierny kontakt i odpowiednie poszerzenie ram. W porównaniu do chodu posredniego, skok galopu jest bardziej obszerny, ale nie szybszy. Tak jak w kłusie, warunkiem dobrego wykonania galopu wyciągnietego jest stopien zebrania konia.

257. Scharakteryzuj galop zebrany

W galopie zebranym zad jest wyraźniej podstawiony i przejmuje więcej cieżaru nie tracąć aktywności. Odciażenie przodu pozwala na większa swobode łopatek. Skok galopu staje się krótszy i bardziej wyniosły. Takt pozostaje niezmieniony.

258. Wymień i scharakteryzuj najczęstsze błędy w galopie

Do najczęstszych błędów w galopie zaliczamy:
- galop czterotaktowy - powstaje, gdy jeździec pragnie uzyskąć krótsze tempo galopu błędnie oddziaływująć na konia tylko wodzami; zostaje zakłócone stawianie kończyn na przekatnej, słyszalne są cztery uderzenia kopyt o ziemie.
- galop krzyżowy (krzyżowanie) - koń galopuje przodem z prawej, a tyłem z lewe lub odwrotnie. Często spowodowany jest nieskoordynowanymi i nieprecyzyjnymi działaniami jezdzca lub oszczedzaniem chorej kończyny przez konia.
- krzywy galop (na dwóch sladach) .

259. Jaki rodzaj dosiadu stosowany jest podczas cwiczen w skokach ?

Podczas jazdy skokowej jeździec stosuje półsiad, skracając pusliska o kilka dziurek w stosunku do długości stosowanej w dosiadzie podstawowym.

260. W jakich chodach można pokonywać koziołki (cavaletti) ?

Koziołki pokonuje się stępem, kłusem lub galopem, w zależności od sposobu ich ustawienia i odległości pomiędzy nimi.

261. Jaka powinna być odległość pomiędzy koziołkami ustawionymi do pokonywania kłusem ?

Odległość pomiędzy koziołkami powinna wynosic 1,3 m.

262. Jaka powinna być odległość pomiędzy koziołkami ustawionymi do pokonywania galopem ?

Odległość ta powinna wynosic ok. 3 m

263. Ile metrów wynosi odległość w linii przeszkód na 3 foule ?

Odległość ta wynosi 14-15 m

264. Ile metrów wynosi odległość w linii na 4 foule ?

Odległość ta wynosi 17,5-18,5 m

265. Jaka powinna być odległość w szeregu na 1 foule ?

W zależności od charakteru przeszkód, podłoża oraz typu ujeżdżalni (otwarta, hala)

odległość ta wynosi 7-8 m.

266. W jakim rodzaju szeregu odległość powinna być mniejsza - w szeregu złoonym z dwóch stacjonat czy w szeregu złoonym z dwóch okserów ?

Mniejsza odległość ustawia się w szeregu złożonym z dwóch okserów.

267. Co powinno być celem podstawowego wyszkolenia skokowego ?

Celem wyszkolenia skokowego nie jest pokonywanie pojedynczych wysokich przeszkód, ale:
- utrzymanie równego podstawowego tempa,
- rytmiczne galopowanie,
- najazd na srodek przeszkody,
- znalezienie prawidłowego miejsca odskoku,
- proste ladowanie i płynne, harmonijne kontynuowanie jazdy w określonej liczbie skoków galopu.

268. Co decyduje o harmonii przebiegu (jazdy na parcoursie) ?

O harmonii przebiegu decyduja takie kryteria, jak kontrolowana jazda w półsiadzie przed i po przeszkodzie, współdziałanie pomocy i przepuszczalna reakcja konia. Należy tu spełnic m.in. takie wymagania, jak:
- Na przeszkody najeżdża się prawidłowo wybranym, tzn. odpowiednim dla danego konia, równym, podstawowym tempem. Z tak ustalonego tempa wynika prawidłowe rozliczenie dystansu i znalezienie prawidłowego miejsca odskoku. Rytmicznie galopujący koń skacze przez srodek przeszkody i laduje w linii prostej.
- Pokonanie linii o ustalonym dystansie wymaga rytmicznej jazdy i wykonania określonej liczby foule. Jezdziec jadacy na koniu o mało wydajnym galopie musi umiec wydłużyc jego skok galopu, a jeździec dosiadający konia kryjącego dużo przestrzeni skrócic jego foule, bez utraty rytmu. Trzeba wykonąć określona liczbe skoków galopu.
- Odskok na pierwsza przeszkode szeregu musi pasować, a całość należy przejechąć płynnie i harmonijnie, z zachowaniem wymaganej liczby foule.

X. Wyjazdy w teren

269. Jak jeździec zachowuje się podczas podjazdów pod góre ?

Podczas wjazdów jeździec odciaża grzbiet konia, pochylając tułów do przodu i pozostawiając koniowi niezbedna swobode głowy i szyi. Nie oznacza to rzucenia wodzy. Jezdziec powinien mieć w każdej chwili kontakt z pyskiem konia. Im bardziej stromy wjazd, tym mocniejsze powinno być pochylenie tułowia. Czasami jedna reka można przytrzymać się grzywy lub objąć szyje konia.

270. Jak jeździec powinien zachować się na stromym zjezdzie ?

Na stromym zjezdzie jeździec, zachowująć dosiad odciażajacy, pochyla się do przodu nieco cofając biodra. Mocny fundament - obciążenie strzemion, kontakt łydki i zamkniecie kolan - można wzmocnic mostkiem z wodzy. Nie wolno utracic kontaktu ręki z pyskiem konia. Strome zjazdy należy pokonywać stępem utrzymująć prostego konia wzdłuż linii spadku zbocza.

271. Na jakich rodzajach dróg Kodeks Drogowy zabrania poruszania się jezdzców ?

Jazda wierzchem niedozwolona jest na drogach oznaćzonych znakami z numerem drogi miedzynarodowej oraz na drogach, na których obowiazuje zakaz poruszania się pojazdów zaprzęgowych.

272. Czy jeździec moe prowadzić konia luzem (luzaka) na drodze publicznej ?

Jezdziec może prowadzić tylko jednego konia luzem, po swojej prawej stronie.

273. Jakie są zasady bezpiecznego przekraczania jezdni przez zastęp jezdzców ?

Przy przekraczaniu jezdni wszyscy jezdzcy powinni uczynić to jednoczesnie na sygnał dany przez prowadzącego. Nie wolno tego czynić na zakretach, przed i za wzniesieniami oraz w innych niewidocznych miejscach. Należy zachować szczególna ostrożność podczas ograniczonej widoczności, np. w czasie opadów, mgły lub o zmierzchu. W żadnym przypadku na przeciwnej stronie drogi nie może pozostąć żaden kon, gdyż może wpasc w panike (instynkt stadny!) i tym samym spowodować bardzo niebezpieczna sytuacje drogowa.

XI Bezpieczeństwo i pierwsza pomoc w jeździectwie

274. Jakie są najczęstsze przyczyny wypadków związanych z jeździectwem ?

Najczęstsza przyczyna wypadków jest lekceważenie zasad bezpieczeństwa, nonszalancja i nieostrożność oraz rutyna.

275. Jakie niewłasciwe zachowania w stajni i podczas jazdy moga być przyczyna wypadku ? Wymień co najmniej trzy przykłady.

Nagłe wejscie do stanowiska bez uprzedzenia konia głosem, czyszczenie biegającego po boksie, nie wiązanego konia, obsługa konia w niewłasciwym obuwiu (klapki, sandałki, buty na sliskiej podeszwie), niewłasciwe prowadzenie konia w reku, owijanie lonży lub wodzy wokół reki, nie zachowanie bezpiecznej odległości przy prowadzeniu koni i podczas wsiadania i zsiadania, brak ostrożności w czasie podciagania popregu i wsiadania, wejscie na hale bez uprzedzenia głosem "uwaga" i uzyskanie zgody na zapytanie "wejscie wolne ?", wjeżdżanie na koniu w wąskie przejscia, nie do końca otwarte bramki itp.

276. Jaki sprzet jeździecki moe być przyczyna wypadku ?

Niesprawny, niesprawdzony lub wadliwy sprzet może spowodować wiele groznych wypadków.

277. Jakie błędy spowodowane słabymi umiejętnościami jeździeckimi moga powodować wypadki ? Wymień co najmniej trzy przykłady.

Stopa głeboko wpadająca w strzemie, piety zadarte do góry, ciągniecie za wodze wspinającego się konia, usztywnianie ciała (często prowadzi do złaman w razie upadku), silne zaciskanie nóg powodujące uszkodzenie miesni przywodzicieli uda, niewłasciwe używanie pomocy jeździeckich, zwłaszcza bata i ostróg.

278. Czy w stajni powinna być apteczka pierwszej pomocy medycznej ?

Tak, w każdej stajni powinna znajdować się apteczka pierwszej pomocy dla ludzi, wyposażona w niezbedne srodki i materiały, niezbedne do udzielenia pierwszej pomocy medycznej. Zawartość apteczki powinna być na bieżaco uzupełniana.

279. Czy w przypadku upadku z konia jeździec nie moe samodzielnie wstąć należy go postawic na nogi i pomóc dosiasc konia ?

W żadnym wypadku nie należy tak postępować, gdyż upadek mógł spowodować wiele groznych urazów. Lepiej poczekac, aż poszkodowany sam zacznie się podnosic.

280. W jaki sposób można stwierdzic czy osobie poszkodowanej bije serce ?

Sprawdzamy to poprzez badanie tetna na tetnicy szyjnej, przykładając trzy srodkowe palce dłoni w połowie długości szyi w okolicy przednio-bocznej powinnismy czuc wyraźne tetno, co swiadczy o akcji serca.

281. Jakie czynności składaja się na reanimacje osoby nie dającej oznak ycia ?

Reanimacja czyli ożywianie, polega na zastosowaniu sztucznego oddychania i masażu serca celem przywrócenia oddechu i krażenia krwi.

282. W jakim czasie należy podjąć reanimacje od momentu wypadku na skutek którego poszkodowany stracił przytomność i nie daje oznak ycia (zatrzymanie oddechu i akcji serca) ?

Reanimacje należy podać natychmiast, gdyż już po 3 - 5 minutach następuje obumarcie mózgu na skutek zatrzymania krażenia krwi.

283. Opisz pierwsza pomoc w przypadku skaleczenia lub zranienia

Każde, nawet najmniejsze skaleczenie trzeba zdezynfekować i opatrzyc, aby uchronic się przed zakażeniem. Można użyc w tym celu jodyny, spirytusu, pioktaniny. W przypadku rany srodków tych używamy tylko na jej okolice, odkażając skóre, która otacza rane, natomiast sama rane należy przepłukąć obficie woda utleniona i zabezpieczyc opatrunkiem z gazy wyjałowionej. Kilka takich sterylnych kompresów musi znajdować się w każdej apteczce. Pamietajmy, aby przed przystapieniem do opatrywania rany starannie umyc rece woda z mydłem. Nieprawidłowo udzielona pierwsza pomoc może doprowadzić do groznych powikłan. Najgrozniejszym powikłaniem jest zakażenie laseczka teżca, które należy podejrzewać zawsze w przypadku ran kłutych oraz otwartych złaman kości. Każdy użytkownik koni powinien poddać się szczepieniom ochronnym przeciwko teżcowi (w trzech dawkach - dwie pierwsze co około miesiac, trzecia po pół roku). To uodpornienie wystarcza na około 8 lat.

284. Opisz pierwsza pomoc w przypadku stłuczenia

Stłuczenia są najczęściej wynikiem upadku z konia albo kopniecia lub ugryzienie przez konia. Miejsca takie (bez uszkodzenia skóry) traktujemy jak stłuczenie stosująć poczatkowo przez pierwsze 2 dni zimne okłady z Altacetu, które usmierzaja ból i zmniejszaja opuchlizne, a następnie od 3 dnia odpowiednie masci, które ułatwia zresorbowanie się powstałego krwiaka np. Arcalen, Hirudoid, Mobilat. Najlepiej jednak skonsultować to z lekarzem, aby uniknąć ewentualnych powikłan, zwłaszcza jeżeli krwiak jest duży i wyczuwalny dotykiem.

285. Opisz pierwsza pomoc w przypadku urazów brzucha

Tepe urazy brzucha o dużej sile, na przykład powstałe wskutek kopniecia moga spowodować cieższe uszkodzenia narzadów wewnetrznych niż urazy otwarte (rany). Czasem mały i nie pozostawiający sladów na skórze uraz może być przyczyna bardzo poważnych uszkodzen watroby, sledziony, pecherza moczowego. Dlatego w każdym przypadku konieczne jest badanie lekarskie, czy obserwacja szpitalna, nawet bez żadnych widocznych zranien! Udzielając pierwszej pomocy mamy na celu zmniejszenie napiecia miesni brzucha i cisnienia w jamie brzusznej, którego nagłe zmiany moga pogłebic istniejące uszkodzenie. Rannemu w brzuch nie wolno napinąć miesni np. podnosząć się z leżenia do pozycji siedzacej. Dlatego najlepiej ułożyc go na boku lub na plecach ze zgietymi nogami i czekąć na lekarza.

286. Opisz pierwsza pomoc w przypadku złamania kości

W przypadku złamania kości kończyn obowiazuje podstawowa zasada: unieruchomic dwa sasiadujące ze złamaniem stawy przywiazująć np. grubszy kij (jeżeli nie mamy szyny Kramera w apteczce), aby zapobiec przemieszczeniu się odłamów kostnych i wtórnym powikłaniom. W przypadku większych przemieszczen odłamów, do czego często dochodzi w wyniku niewłasciwie udzielonej pierwszej pomocy czy transportu, moga wystapic powikłania w postaci uszkodzen skóry lub struktur głebiej leżących, co zupełnie zmienia rokowanie. Jeżeli dojdzie również do przerwania ciagłości skóry mamy do czynienia ze złamaniem otwartym. Powstała rane trzeba dodatkowo zdezynfekować i założyc sterylny opatrunek. W żadnym przypadku nie wolno próbować niczego nastawiąc! Złamaniu kości towarzyszy zwykle ból, obrzek i zniekształcenie kończyny. Jeżeli uraz dotyczy kości podudzia pamietajmy, aby "na siłe" nie zdejmować buta jeździeckiego, lepiej go rozciąć i delikatnie uwolnic opuchnieta noge. Złamanie chociażby jednego żebra może czasami spowodować uszkodzenie miaższu płuca z szybko narastająca dusznością i sinica. Pomoc medyczna musi być wtedy natychmiastowa. Jeżeli natomiast jedynym objawem jest ścisle umiejscowiony ból należy założyc bandaż elastyczny unieruchamiający klatke piersiowa na poziomie złamania i udać się do lekarza.

287. Opisz pierwsza pomoc w przypadku zwichniecia i skrecenia stawów

Podobne objawy jak złamaniu towarzysza zwichnieciu, czyli stałemu przemieszczeniu kości w stawie - oprócz bólu uwage zwraca nienaturalne ułożenie kończyny i niemożność wykonania ruchu. Skrecenie w odróżnieniu od zwichniecia jest krótkotrwałym przemieszczeniem kości w stawie. Towarzyszy mu zasinienie skóry, obrzek i ból podczas wykonywania pewnych ruchów. Obolałe miejsce najlepiej oziebic okładem z Altacetu, a następnie unieruchomic bandażem elastycznym. Przyczyna skrecenia stawu skokowego podczas jazdy w strzemionach bywa często niewłasciwie dobrane obuwie w typie adidasów zwłaszcza przy skokach przez przeszkody.

288. Jakie zasady bezpieczeństwa należy zachowywać wyjedając w teren ?

Nie należy wyjeżdżąć w teren w pojedynke, starąć się by grupa liczyła przynajmniej 3 osoby, zawsze zabierąć ze soba telefon komórkowy (najlepiej gdy jest ich w grupie kilka - spadając z konia można go uszkodzic co uniemożliwi wezwanie pomocy). Grupa jezdzców powinna wyjeżdżąć w teren pod opieka instruktora, a osoby niepełnoletnie zawsze w towarzystwie dorosłych. Pozostawic w stajni wiadomość o zamierzonym czasie powrotu i trasie przejazdu oraz unikać dróg o dużym nasileniu ruchu.

289. Dlaczego znajomość zasad udzielania pierwszej pomocy jest obowiazkiem kadego jezdzca ?

Znajomość zasad pierwszej pomocy jest konieczna z uwagi na stosunkowo duża urazowość w jeździectwie. W razie wypadku umiejętności i wiedza z zakresu pierwszej pomocy medycznej moga nie tylko zmniejszyć ryzyko powikłan u osoby poszkodowanej, ale przede wszystkim uratować jej życie.